آرزو و.... میگردد.۱
این موارد از مهمترین پیامدهای روانشناختی زهد به شمار میرود که از داخل متون دینی استخراج شده است و امکان تشخیص پیامدهای دیگر نیز وجود دارد. برخی از آنها از میان متون دینی و برخی دیگر، از طریق کاربست تنظیم رغبت قابل کشف است.
4. مکانیزم تأثیر الگوی تنظیم رغبت
بدون شک، مکانیزم تأثیرگذاری «تنظیم رغبت» میتواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد. تنظیم رغبت نسبت به موضوعات دنیوی و اخروی چگونه عمل میکند و با چه شیوهای بر سلامت روان اثر گذارد؟
ممکن است بر اساس مفاهیم اسلامی برای این سؤال پاسخهای متعددی بتوان مهیا کرد که به دو نمونه آن اشاره میشود.
الف. توان افزایی معنوی
برخی پژوهشها حکایت از آن دارند که پیروی از دین، به دلایلی مانند معنادهی به جهان و بالا بردن قدرت تسلط بر رخدادهای زندگی مربوط میشود. با این تبیین، ممکن است نظریه تنظیم رغبت بر اساس مفهوم زهد هر دو پتانسیل را در خود داشته باشد.
در واقع، توصیف دنیا و آخرت و مشخص کردن جایگاه هر کدام از آنها در ساختار هستی و تنظیم رغبت بر اساس ارزش و نقص هر کدام از موضوعات دنیوی و آخروی باعث اعطای معنای جدیدی به موضوعات دنیوی میشود. این معنادهی جدید باعث بالا رفتن قدرت روانی میشود. وقتی دنیا مطابق میل ما نیست، به صورت طبیعی اذیت کننده است؛ اما وقتی این معنا که دنیا موقت، محل عبور و محل آزمایش است در ذهن زنده شود، شدت آزار دهندگی محرومیتها، به شدت کم میشود. این خود میتواند نوعی بالا بردن توان شناختی و عاطفی ما در مقابل ناملایمات و سختیها باشد. حال اگر فرد، علاوه بر اعتقاد به موقت بودن دنیا به این نیز معتقد بود که آخرتی نیز وجود دارد و زندگی حقیقی و پایدار در آن جا تحقق پیدا میکند، به معنایی عمیقتر خواهد رسید که قدرت تسط بر زندگی و سختیهای آن را، بسیار بالاتر خواهد برد؛ چرا که اعتقاد به آخرت، روزنه
1.. سمعت امیرالمومنین( یقول: الزهد فی الدنیا قصر الامل، و شکر کل نعمة، و الورع عن کل ما حرم الله عز و جل (الکافی، ج۵، ص۷۱).