نقش قرآن در کشف و اصلاح تصحیف در روایات - صفحه 103

وَ یُرْسَلُ عَلَیْكُمْ‏ شُواظٌ مِنْ نارٍ وَ نُحاسٌ فَلا تَنْتَصِران‏.‏۱

بخش پایانی روایتْ اقتباس صریح از آیه 35 سوره الرحمن است:

۰.«یُرْسَلُ عَلَیْكُما شُواظٌ مِنْ نارٍ وَ نُحاسٌ فَلا تَنْتَصِرانِ».۲

اما ضمیر در «علیکما» به «کم» تبدیل شده است. می‌توان به تصحیف این ضمیر حکم کرد. جست و جو در سایر منابع نیز این مطلب را تأیید می‌کند.۳

در بخشی دیگری از حدیث غدیر به نقل صدوق رحمه الله آمده است:

۰.الْحَمْدُ للهِ الَّذِی لَا مَقْنُوطٌ مِنْ‏ رَحْمَتِهِ وَ لَا مَخْلُوٌّ مِنْ نِعْمَتِه.۴

همین عبارت را فیض رحمه الله به این صورت نقل کرده‌ است: «الْحَمْدُ للهِ الَّذِی لَا مَقْنُوطٌ فی رَحْمَتِهِ‏»۵ که به جای حرف «من» حرف «فی» آورده شده است. روشن است که این عبارت اشاره دارد به این آیه شریفه:

۰.«قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی ‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ».۶

با توجه به این آیه شریفه می‌توان گفت که نقل وافی دچار تصحیف شده است.

نمونه چهارم

بخشی از دعای امام‌ حسین علیه السلام در روز عرفه در کتاب زاد المعاد به این صورت نقل شده است:

۰.رَبِّ بِمَا أَنْشَأْتَنِی فَحَسَّنْتَ صُورَتِی‏.۷

این عبارت، در دیگر منابع، به صورت «رَبِّ بِمَا أَنْشَأْتَنِی فَأَحْسَنْتَ‏ صُورَتِی»۸ نیز نقل شده است. این عبارت، به روشنی اقتباسی از این آیه شریفه است:

1.. العدد القویة لدفع المخاوف الیومیة، ص۱۷۶.

2.. سوره الرحمن، آیه ۳۵.

3.. ر.ک: روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج‏۱، ص۹۶؛ الإحتجاج علی أهل اللجاج، ج۱، ص۶۲.

4.. من لا یحضره الفقیه، ج‏۱، ص۵۱۴.

5.. الوافی، ج‏۹، ص۱۳۲.

6.. سوره زمر، آیه ۵۳.

7.. زاد المعاد، ص۷۶۱.

8.. البلد الأمین و الدرع الحصین، ص۲۵۳؛ الإقبال بالأعمال الحسنة، ج‏۲، ص۷۹.

صفحه از 109