نقش قرآن در کشف و اصلاح تصحیف در روایات - صفحه 106

کتب مختلف و مراجعه به شروح و جوامع ثانویه روایی.

3. اهل بیت علیهم السلام همتای قرآن و ظرف همه معارف قرآنی و قرآن ناطق هستند. به همین دلیل، روایات که _ حکایت‌گر کلام نورانی ایشان است _ از نظر محتوا و مضمون هم آهنگ با معارف و روح قرآن است. این تأثیر پذیری روایات از قرآن «تأثیر پذیری پنهان» نامیده می‌شود.

4. هماهنگی مضمونی روایات با قرآن، در کنار اعتقاد به عدم تحریف قرآن، ملاک و معیاری در شناخت احادیث صادره از معصومان علیهم السلام به دست می‌دهد و آن عرضه روایات بر قرآن است. در این روشْ موافقت و مخالفت با آیات قرآن ملاک پذیرش یا رد روایت است.

5. گاهی تصحیف در حدیث موجب ایجاد معانی مختلف در آن می‌شود. با توجه به هم مضمونی روایات با آیات قرآن، می‌توان با عرضه همه معانی ایجاد شده در اثر تصحیف به کتاب خدا، معنای صادر شده از اهل بیت علیهم السلام را شناخت و لفظ حاکی از آن معنا را به عنوان متن اصیل روایت دانست.

6. تجلی آیات قرآن در روایات معصومان علیهم السلام تنها در محتوا خلاصه نمی‌شود، بلکه در موارد بسیار الفاظ روایت نیز از قرآن کریم تأثیر می‌پذیرد که به آن «تأثیر پذیری آشکار» یا «گزاره‌ای» گویند.

7. تاثیر پذیری آشکار روایات از کتاب الهی به سه صورت است: تصریح، اقتباس و تلمیح. در این موارد نیز می‌توان با مقایسه الفاظ روایت با آن آیات قرآن، حدیث مصحف را شناخت و مطابق با الفاظ آیه آن را اصلاح نمود.

کتابنامه

_ الإحتجاج علی أهل اللجاج، احمد بن علی طبرسی، مشهد: نشر مرتضی، اول، ‏1403ق‏.

_ الاستبصار، محمد بن حسن طوسی، تصحیح: سید حسن موسوی خرسان، تهران: دار الكتب الاسلامیه، چهارم، 1363ش.

_ إقبال الأعمال، علی بن موسی بن طاووس، تهران: دار الكتب الإسلامیه، دوم، 1409 ق.

_ الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة، علی بن موسی بن طاووس، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، اول، 1376ش.

_ الأمالی، محمد بن محمد مفید، قم: كنگره شیخ مفید، اول، 1413ق. ‏

_ آسیب‌شناسی فهم حدیث، سید علی دلبری، مشهد: پژوهشگاه دانشگاه علوم اسلامی رضوی، اول، 1391ش.

_

صفحه از 109