تحلیل و تعریفی نو از تقریر، بر اساس روایات آن - صفحه 141

نمونه ذیل:

_ صاحب المحاسن، با سند خود از حسین صیقل نقل می‌کند:

۰.به امام صادق علیه السلام عرض کردم: [آیا درست است که] یک ساعت تفکر، بهتر است از یک شب عبادت؟ حضرت فرمود: بله. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: یک ساعت تفكر، بهتر است از یك شب عبادت.۱

6. تقریر ضمنی

در برخی موارد، مقصود اصلی معصوم علیه السلام بیان نکته‌ای معین است، ولی این بیان، به طور ضمنی، تقریر و تأیید نکته‌ای دیگر نیز هست؛ مانند نمونه‌های ذیل:

_ شیخ صدوق، به طول مرسل نقل می‌كند:

از زراره و محمد بن مسلم، روایت شده كه آن دو، به امام باقر علیه السلام عرض کردند: خداوند در باره نماز قصر، تعبیر به «فَلَیْسَ عَلَیْكُمْ جُناحٌ»۲ کرده و در این زمینه، امر و فرمانی صادر ننموده است، پس چرا قصر [بر مسافر] واجب است، همان گونه که بر غیر مسافر، تمام خواندن نماز واجب است؟

حضرت فرمود: آیا خداوند _ عز و جل _ در باره [سعی میان] صفا و مروه نفرموده: «فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما»،۳ آیا نمی‌دانید طواف میان آن دو، واجب است؟۴

یعنی همان ‌طور که این طواف در حج و عمره واجب است، و تعبیر قرآنی «لا جُناح» در باره آن، منافاتی با وجوب آن ندارد، همین سخن، در باب نماز قصر نیز صادق است.

و می‌توان از این مقصود و مدلول صریح، جواز رجوع به قرآن و تمسک به ظواهر آن جهت استنباط احکام شرعی را نیز به طور ضمنی استفاده کرد. شیخ انصاری در اشاره به این نکته می‌نویسد:

1.. قلت لابی‌عبد الله(: تفكر ساعة خیر من قیام لیلة؟ فقال: نعم، قال رسول الله(: تفكر ساعة خیر من قیام لیلة (وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۱۵۴؛ المحاسن، ج۱، ص۲۶).

2.. سوره بقره، آیه ۲۸۲.

3.. سوره بقره، آیه ۱۵۸.

4.. رُوی عن زراره و محمد بن ‌مسلم انّهما قالا: قلنا لابی ‌عبد الله(: انما قال الله عز و جل: «فَلَیْسَ عَلَیْكُمْ جُناحٌ» و لم یقل: افعلوا، فکیف أوجب ذلک کما أوجب التمام فی الحضر؟ فقال(: أ و لیس قد قال الله _ عز و جل _ فی الصفا و المروة: «فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما» ألا ترون أنّ الطواف بهما واجب؟ (وسائل الشیعه، ج۵، ص۵۳۸؛ من لایحضره الفقه، ج۱، ص۴۳۴).

صفحه از 145