حدیث «لا تُفضّلونی علی موسی علیه السلام »؛ روی‏کردها و نظریه معیار - صفحه 19

الأحبار یهودی فرا گرفته و به رسول خدا صلی الله علیه و آله نسبت داده است.۱

سلیمان دنبلی از گرویدگان به مکتب اهل بیت علیهم السلام در دهه اخیر (2004م)، یکی از مهم‌ترین دلایل خود در گرایش به مذهب شیعه را وجود اسرائیلیات در صحیح البخاری با محتوایی تنقیص رسول خدا صلی الله علیه و آله ، از جمله روایت «لا تفضّلونی علی موسی» و همانند آن بیان کرده است که زمینه تردید و تحقیق را در ایشان فراهم کرد.۲ تیجانی نیز در نقد صحیح البخاری به این روایات به دیده تردید و جعل نگریسته و روایات آن را در تفاضل انبیا متناقض دانسته است.۳

در باره این موضوع، برخی از محققان، تناقض صحیح البخاری را با کتاب التاریخ الکبیر وی _ که آن را پیش از الصحیح تدوین کرده است _ مورد توجه قرار داده‌اند. وی در التاریخ الکبیر روایات شافع اول بودن رسول خدا صلی الله علیه و آله در قیامت را گزارش کرده۴ و نسبت به روایاتی که وی را شافع چهارم معرفی می‌کند، به دلیل وجود معارض توقف کرده است؛۵ ولی در الصحیح خود، روایات اول شافع رسول خدا صلی الله علیه و آله را گزارش نکرده است.۶ شایان ذکر است که محققان اهل سنّت، کمتر از مجعول بودن روایات منع تفضیل با روی‏کرد اسرائیلیات بحث کرده‏اند، بلکه به دلیل گزارش آن در صحیح مسلم و صحیح البخاری تلاش گسترده‏ای برای توجیه و جمع دلالی آن با قرآن و دیگر روایات نموده‏اند. جعلی بودن این روایات در دوره معاصر با نقد صحاح شروع شد و جریان مستبصران آن را تشدید نمود.

2-2-3. تعارض با اجماع

اجماع مسلمین بر افضل بودن رسول خدا صلی الله علیه و آله بر پیامبران است و در صورت تعارض خبر با اجماع، ترجیح با مفاد اجماع است. از ‏این رو، روایات منع تفضیل با توجه به ویژگی‏های متنی، دلالی، صدوری و... در تراز روایات جواز تفضیل و آیات قرآنی نبوده و فاقد مزیتی بر آنها هستند. از این رو، شایستگی استناد در این مسأله را ندارند. به بیان دیگر، اگر مفهوم روایات منع تفضیل، به معنای اثبات فضلیتی خاص برای غیر رسول خدا

1..‏ نظرة عابرة إلی الصحاح الستة، ص۸۴؛ یهود بثوب الإسلام، ص۱۱۵. ‏

2..‏ موسوعة من حیاة المستبصرین، ص۳۹۴- ۳۹۵.‏ ‏

3..‏ فاسألوا أهل الذکر، ص۲۸۸- ۲۹۳.‏ ‏

4..‏ «...‏ و أنا أول شافع و مشفع و لا فخر» (تاریخ الکبیر، ج۴، ص۲۸۶). ‏

5..‏ «روی عن ابن مسعود (رض) فی الشفاعة: ثم یقوم نبیکم رابعهم و المعروف عن النبی صلی الله علیه و آله : أنا أول شافع.‏ ولا یتابع فی حدیثه» (همان، ج۵، ص۲۲۱). ‏

6..‏ العقائد الإسلامیة، ج۳، ص۳۹۸.‏ ‏

صفحه از 30