قیاس معجزات پیامبران نیز با یک‌دیگر باطل است. بر اساس این دیدگاه، ‏مقصود از روایات منع تفضیل، تفضیل عرضی در اوصاف و معجزات است، نه ذاتی. تفضیل یاد شده در آیات قرآنی تبیین شده و تفاضل پیامبران در آیه 253 سوره بقره نیز اقتضایی و عرضی است.

در این دیدگاه، آنچه در ابتدای امر، از تفضیل در آیه 253 سوره بقره به ذهن می‌آید، تفضیل در ارزش و قیمت باشد؛ زیرا كاربرد كلمه فضّلنا، معنای افضلیت را می‌رساند؛ ولی بعد از تدبر در آیه روشن می‌شود كه مراد، خصوصیت و تمایزی است كه خداوند مطابق حكمت خویش به برخی از مردم آن را می‌بخشد؛ بدون این که به معنای امتیاز ذاتی افراد بر یكدیگر باشد. آیات تفضیل بنی اسرائیل از این گونه است که مراد از آنها تفضیل به نعمت است، نه تفضیل به قیمت. به همین دلیل است كه قرآن منعی برای خود در ذم و لعن آنها ندیده است و آیات در این موضوع زیاد است.

تفصیل دوگانه، تفضیل به دو گونه تكلیم و ترفیع در آیه 253 سوره بقره برای این هدف بوده است كه تفضیل، گاهی به معنایی به كار می‌رود كه مستلزم ارتفاع منزلت نیست، ولی در ترفیع این گونه نیست. با این استدلال، شبهه تكرار بودن ترفیع به جای تفضیل منتفی است. البته این سخن به معنای نفی تفضیل ذاتی پیامبران نسبت به هم‌دیگر نیست. تفاضل اوصاف ذاتی در هر یك از انبیا وجود دارد و آن مرهون این مهم است که خداوند از لطف خویش امتیازات و مهماتی را به برخی از پیامبران اختصاص داده است. این جدای از ویژگی‌هایی است كه هر پیامبری به اقتضای شرایط محیطی نبوت و رسالت خویش ضرورت داشت معجزه‏ای معین داشته باشد و در مواجهه با شرایط جدید نوع معجزه تغییر می‌كرد. نوع دوم از ویژگی‌های انبیا در معجزات و اوصاف عرضی، تابع نقشی است كه شرایط زمانی آنها اقتضا می‌كرد و مطالباتی كه در جامعه خودشان با آنان رو به رو می‏شدند.^۱ برخی تصور کرده‏اند که این دیدگاه به معنای نفی تفاضل ذاتی پیامبران بر یک‌دیگر و از جمله رسول خدا صلی الله علیه و آله بر دیگران است. از این رو، به نقد تقریر اخیر از تفصیل تفاضل ذاتی و عرضی پرداخته‏اند.^۲

4. نظریه معیار

بر فرض صحت صدور این روایت از رسول خدا صلی الله علیه و آله ، به نظر می‌آید که نظریه تفصیل،