نقد مقاله«مقایسه نگرش شیعه به داستان قربانی ابراهیم علیه السلام با یهودیت، مسیحیت، و احادیث اهل سنّت» از منظر فایرستون - صفحه 135

محسوب کرده است، به دلیل عدم وجود ذی ‌نفع از شایستگی، منتفی می‌داند و روایتی در این باب ذکر نمی‌نماید.

بنا بر بیان فایرستون، آنچه بیشترین اهمیت را در این مقاله دارد، دیدگاه متفاوت شیعه در این مسأله است. وی تحت عنوان «نمونه‌های شیعی»، ابتدا بر مبنای برتری نسب و نژاد، به معرفی شیعه پرداخته است و در این ضمن، اولاً، قایل به وجود اختلاف در روش ائمه شده است و ثانیاً، هدف از قیام امام حسین علیه السلام را ادعای حق خلافت معرفی کرده است، و سپس دو نمونه از روایات شیعی را ذکر می‌کند و از آنها چنین نتیجه می‌گیرد که در شیعه دو روی‌کرد وجود دارد: رویکرد شیعه نخستین _ که قرابت تاریخی بیشتری با عصر پیامبر صلی الله علیه و آله و صحابه دارد _ ذبیح را اسحاق علیه السلام می‌داند، لکن روی‌کرد شیعه متأخر، ذبیح را به اسماعیل علیه السلام تفسیر و داستان شهادت امام حسین علیه السلام را جایگزین آن در اسلام خوانده است.

وی ادعا می‌کند که ارتباط اسحاق علیه السلام با حج اسلامی مختص شیعه است و به بیان انگیزه‌هایی در این زمینه می‌پردازد؛ از جمله: تدارک نژاد موحدی برای مرکز دینی مکه، ارتباط منطقی قربانی شدن حضرت اسحاق علیه السلام در حومه مکه با مراسم حج، تقیه به دلیل شکنجه و آزار و اذیت شیعه به وسیله اهل سنّت، کمک به تشدید شکل‌گیری یک جنبش غیرعرب.

هم‌چنین، به عنوان روایت دوم شیعه، روایتی در باب فضیلت جزع بر سیدالشهداء علیه السلام را مطرح می‌نماید و آن را روایت مشهور شیعه از ذبیح بودن حضرت اسماعیل علیه السلام می‌نامد، که در آن ماهیت رهایی‌بخش اندوه حضرت ابراهیم علیه السلام برای شهادت امام حسین علیه السلام با ماهیت رهایی‌بخش ذبح عظیم مطابقت دارد. فایرستون این روایت را ابداع ابن بابویه در قرن دهم میلادی معرفی می‌کند و مدعی می‌شود که نفوذ و حاکمیت روایت قربانی شدن حضرت اسماعیل علیه السلام و فراموش شدن روایت حضرت اسحاق علیه السلام ، باور نادرستی که روایت اسحاق علیه السلام را با شکنجه شیعه از سوی خلفای سنّی مرتبط می‌ساخت، از بین برد، و لذا این تفسیر ابداعی برای پر کردن خلأ ایجاد شده، رشد کرد.

سرانجام، نویسنده، با توجه به این که یهودیان به دلیل ورثه اسحاق علیه السلام بودن و مسیحیان به دلیل ورثه روحانی آن حضرت بودن، خود را ذی ‌نفع از شایستگی موجود در ذبیح می‌دانند، و شیعیان نیز ورثه روحانی سید الشهداء علیه السلام هستند، مذهب تشیع را به مسیحیت و تسنّن را به یهودیت، تشبیه می‌کند، چرا که از نظر وی توحید ناب از سوی

صفحه از 169