_ تاریخ الرسل و الملوک۱ [طبری، باره حضرت اسماعیل علیه السلام ]،
_ تفسیر الثعلبی۲ [در این روایت هویت ذبیح مشخص نشده است]،
_ تفسیر ابن کثیر۳ [در باره حضرت اسماعیل علیه السلام ]،
_ فتح الباری۴ [ابن حجر عسقلانی، در باره حضرت اسماعیل علیه السلام ]
_ الدر المنثور۵ [در باره حضرت اسماعیل علیه السلام / در این روایت هویت ذبیح مشخص نشده است]،
و ... .
4-2-2. انگیزه شیعه از ارتباط دادن حضرت اسحاق علیه السلام به عنوان ذبیح با مناسک حج
در بیان انگیزه شیعه از طرح روایتی که قربانی منتخب بودن حضرت اسحاق علیه السلام را به مناسک حج اسلامی مرتبط می‌سازد، فایرستون چهار مورد را ذکر می‌کند که عبارت‌اند از:
4-2-2-1. بررسی و نقد انگیزه اول
انگیزه ارتباط این عمل (قربانی) [با حج اسلامی] در مکه یا نزدیک آن _ که مکان مقدس نیایش و مناسک بود _ روشن است؛ زیرا ابراهیم در میان مسیحیان مشهور است به بنیان‌گذار مراکز دینی در اماکن مقدس انجیلی (توراتی) شَخِم، حبرون، بئرشِبا و... ۶ ، و لذا طبیعی است که گستره فعالیتش را توسعه دهد تا یک نژاد باستانی مقدس و موحدی را برای مرکز دینی مکه _ که پیش‌تر مشرک بودند _ تدارک ببیند.
این سخن مقبولی نیست؛ چرا که نژاد موحد با ساکن شدن حضرت اسماعیل علیه السلام و مادرش هاجر در مکه، پایه‌گذاری شده بود، و بنای کعبه در آنجا به دست حضرت ابراهیم و اسماعیل علیه السلام ،۷ آنجا را به مرکزی دینی مبدل ساخته بود. لذا نه قربانی شدن یک فرزند در مکه، شأن و منزلتی بر آن می‌افزود، و نه صِرف آوردن حضرت اسحاق علیه السلام بدان جا و اقدام به قربانی نمودن او، نژاد موحد مقدس ایجاد می‌نمود؛ چه بر فرض
1.. تاریخ الرسل و الملوک، ج۱، ص۲۷۵- ۲۷۶.
2.. تفسیر الثعلبی، ج۸، ص۱۵۵.
3.. تفسیر ابن کثیر، ج۷، ص۲۴.
4.. فتح الباری، ج۱۲، ص۳۷۸.
5.. الدر المنثور، ج۵، ص۲۸۰و۲۸۳.
6.۱سِفر آفرینش: ۹- ۱۲:۶، ۴- ۱۳:۳، ۲۳- ۲۱:۲۲ و ۱۸.
7.. سوره بقره، آیه ۱۲۷: «وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْرَاهِیمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْمَعِیل»؛ و هنگامی که ابراهیم و اسماعیل پایههای خانه [کعبه] را بالا میبردند.
