صحت روایت، او پس از این ماجرا به دیار خود باز گردیده، و در آنجا سکنا نگزید و اهل و عیالی اتخاذ نکرد.۱
4-2-2-2. بررسی و نقد انگیزه دوم
منطقی‌ترین ارتباط قربانی باستانی در حومه مکه، با آیین سنتی حج است. پیش‌کش یک یا بیشتر از یک قربانی به عنوان جزئی از اعمال و مناسک حج، در میان عرب قبل از اسلام کاملاً شناخته شده بود. اما با تأسیس اسلام، آیین قربانی، به غیر از عمل قربانی در منی (مکانی در کنار مکه) _ که در رابطه با حج اسماعیلی است _ متوقف شد. قربانی حج باستانی در مکه و حومه آن _ که به احتمال زیاد وسیله‌ای برای پر کردن فواصل زمانی و مکانی بود _ جهت مرتبط ساختن قربانی ابراهیم با عربستان، ضروری بود. سؤال جالب‌تر این است که شیعه چگونه بین قربانی در مکه و اسحاق ارتباط برقرار می‌کند؟
نویسنده در مقام بیان آن است که اگر پیش از ظهور اسلام عمل قربانی در مراسم حج، در مکه و حومه آن انجام می‌شده، و اسلام نیز آن را به کلی نفی ننموده، بدان سبب است که بتوان قربانی حضرت ابراهیم علیه السلام را با عربستان مرتبط ساخت.
در حالی که اگرچه منطقی‌ترین رابطه قربانی در حومه مکه با مناسک حج ابراهیمی است، لکن دلالتی ندارد بر این که انجام مراسم قربانی در حج، قبل و بعد از اسلام، به خاطر اثبات شبه قربانی شدن فرزند آن حضرت در عربستان بوده باشد؛ زیرا امر، امر الهی است، نه بشری، که بتوان آن را با عقل و منطق خود سنجید. چه بسا اقدام به ذبح فرزند در شام صورت می‌گرفت و در عین حال، عمل قربانی کردن جزء مناسک حج می‌شد!
4-2-2-3. بررسی و نقد انگیزه سوم
تعیین محل [قربانی شدن] اسحاق در مکه، باید با یکی از ارکان اعتقادی شیعه در ارتباط باشد؛ که همان احساس اذیت و آزار به وسیله حکومت نامشروع و غیر مذهبی سنّی است. با وجود این که تا اواسط سال 650 یا بعدتر، «حزب علی» به طور رسمی وجود نداشت، شیعیان ردِ پای آزار و اذیت اهل سنّت را از همان اوایل بحران اول خلافت و
1.. این مطلب بر اساس برخی شواهد تاریخی است؛ از جمله این که: در کتب تاریخی تنها از رِفقا دختر بتویل به عنوان همسر حضرت اسحاق علیه السلام یاد شده، و از طرفی محل دفن آن حضرت در شام (فلسطین) کنار حضرت ابراهیم علیه السلام ذکر شده است (تاریخ الیعقوبی، ج۱، ص۲۸و۳۲؛ تاریخ الرسل و الملوک، ج۱، ص۳۱۷- ۳۲۰)؛ همچنین نقل است که حضرت اسحاق علیه السلام در شام مبعوث شده‌اند (المنتظم، ج۱، ص۳۰۷).
