سان حاخامها برای تفاسیر خود تقدس و حجیت قایل نبودند؛ برای نمونه، عنان بن داود، مؤسس فرقه قرائیمی، خطاب به شاگردش بر این نکته تأکید داشت که:
در کتاب مقدس تأمل و جست و جو کن و به نظر من بسنده نکن.۱
از این رو، با این که برخی از قارئون از شریعت شفاهی کمک میگرفتند، هیچ گاه برای آن قداست قایل نشدند. قارئون اجتهاد در مقابل نص را به هیچ وجه برنتابیدند. اگر نص صریح و واضحی وجود داشته باشد، نباید سراغ تفسیر رفت و تفسیر و برداشت خود را بر کتاب مقدس تحمیل کرد. قارئون تحت تأثیر معتزله بر توحید تأکید زیادی داشتند و با اوصاف انسان‌انگارانه و گرایش حلولی مخالفت کردند. ویژگی مشترک قارئون را میتوان تأکید آنان بر عقلانیت دانست. ابو یوسف یعقوب قرقسانی(حدود 930-940) به اصالت عقل اعتقاد تام و تمام داشت. از نظر او مهم تن دادن به حکم عقل است و مهم نیست که مفاد حکم عقل مطابق و موافق با تعالیم کدام فرقه باشد.۲
قرآنیون
پیشینه قرآن‌گرایی افراطی به قرن اول هجری و به زمان خلیفه دوم برمی‌گردد. در عالم اسلام، به دو دلیل زیر در باره سنت زنهار داده شده است:
در صدر اسلام با یادآوری تجربه یهودیان در اقبال به سنت و غفلت از تورات، مسلمانان را از این امر برحذر داشتند. در روایتی از عمر آمده است که او پس از سوزاندن نگاشتههای حدیثی مردم چنین گفت:
امنیه کامنیه اهل الکتاب، او مثناه کمثناه اهل الکتاب؛۳
یهودیان با روی آوردن به تلمود از تورات غافل شدند.
ابن مسعود نیز پس از محو نگاشتهها گفت پیش از شما اهل کتاب از آن رو نابود شدند که به کتابهای عالمان خود روی آوردند و کتاب الهی را وانهادند.۴ نکته جالب توجه آن که برخی از قرآنیون، دست‌کم قرآنیون اعتدالی در جهان تشیع، برای ممانعت از ورود
1.. History of The Jews ,vol. ۳, p. ۱۳۰.
2.. Ibid.
3.. تدوین السنة النبوی، ص۳۴۰.
4.. همان، ص۳۳۴.
