نوعی اباحیگری و گرایش انسانمدارانه در احکام و حدود شرعی دامن زدهاند و مرزبندیهای موجود میان فرق اسلامی را برنتافتهاند.
بر این اساس، از سوی برخی به تأثیرپذیری از فرقههای دیگر، به ویژه وهابیت متهم شدهاند. غروی اصفهانی، نظیر احمد صبحی منصور، بحثهای مفصلی در رد احکام ارتداد و رجم،۱ وجوب نماز جمعه و نیز رد جهاد ابتدایی مطرح کرده است. خلاصه، آن که شعار اصلاحگری و خرافهزدایی و بازگشت به اسلام، نخستین ویژگی بارز سخنان آنان را تشکیل میدهد. خادم حسین الهی بخش در کتاب القرآنیون و شبهاتهم حول السنه به تفصیل، آرای اعتقادی و فقهی ایشان را ذکر کرده است.۲
شباهتها و تفاوتهای قارئون و قرآنیون
پس از آشنایی اجمالی با تفکر قارئون و قرآنیون میتوان با مقایسه آنها به شباهتها و تفاوتهای آن دو پی برد.
الف. شباهتها
_ قارئون و قرآنیون هر دو بر مرجعیت کتاب مقدس (کتاب مقدس عبرانی و قرآن) تأکید داشتند و انکار مرجعیت سنت، محوریترین عقیده آنان را تشکیل میداد.
_ هر دو اجتهاد در مقابل نص را برنمیتافتند؛ هر چند در عمل، ناقض آن بودند؛ هر دو بر قابل فهم بودن و جامعیت کتاب مقدس و بینیازی از سنت تأکید دارند.
_ هر دو پیشینه خود را به زمان بنیانگذار دینشان یا زمانی نزدیک به آن میرسانند. قارئون تبار خود را ادامه تفکر صدوقیها و قرآنیون دنباله خود را در قرن اول و زمان خلیفه دوم میدانند. به هر ترتیب، هر چند اصل گرایش در زمانی نزدیک به زمان بنیانگذار دینشان وجود داشته است، زمان تشکیل فرقه یا نهضت به زمانهای متأخر بر میگردد؛ برای نمونه، فرقه قرائیمی به قرن هشتم و نهضت قرآنیون به قرن نوزدهم میلادی برمیگردد.
_ در قارئون و قرآنیون دو طیف اعتدالی و افراطی وجود دارد. گروهی بر محوریت قرآن یا کتاب مقدس تأکید دارند و جمعی بر بسندگی آن دو و بینیازی از سنت.
_ هر دو با شعار اصلاحطلبی و مبارزه با خرافات و به طور کلی، با تأکید بر عقلانیت کار
1.. فقه استدلالی، ص۶۰۱ - ۶۸۵.
2.. القرآنیون و شبهاتهم حول السنة، ص۲۹۸ - ۴۱۹.