درآمد
در باره شیخ کلینی و کتاب الکافی بسیار گفته و نوشته‌اند، اما این که شیخ کلینی برای تألیف کتابش از چه منابعی استفاده کرده است، چه منابعی را برگزیده و از آنها استفاده کرده است و از چه منابعی استفاده نکرده و این که دلیل استفاده از برخی منابع و بی‌توجهی به منابع دیگر چیست و منابع شیخ کلینی از چه راهی به دست او رسیده، بحثی است که کمتر بدان توجه شده است.
روایات تاریخی الکافی را باید بیشتر در جلد اول و هشتم آن جست و جو کرد؛ هر چند سایر مجلدات آن نیز خالی از فواید تاریخی نیست. شیخ کلینی در انتهای جلد اول چندین باب را آورده که نام کلی «ابواب التاریخ» را بر آنان گذاشته است. این ابواب با «باب مولد النبی صلی الله علیه وآله » شروع می‌شود و در ادامه برای هر یک از معصومان بابی با این عنوان اختصاص یافته است. این ابواب با هدف استفاده‌های کلامی‌نوشته شده است. از این رو، نباید انتظار داشت که سیره معصومان در این ابواب ذکر شده باشد، ولی نکات تاریخی مفیدی در این میان به چشم می‌خورد. نمونه دیگر ابوابی است که با «باب الاشاره و النص علی امیر المومنین علیه السلام » شروع شده و دلایل و نصوص مربوط به امامت امامان دوازده گانه را در بر دارد. از آنجا که الکافی در عصر غیبت صغرا نوشته شده است، ابواب مربوط به زندگانی امام حسن عسکری علیه السلام و غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه در این کتاب ارزش تاریخی زیادی دارند.
شیخ کلینی در کتاب الروضه داستان‌ها و روایات تاریخی گوناگونی از زندگی انبیا از نوح تا عیسی علیهما السلام و سیره و جنگ‌ها و زندگانی حضرت رسول صلی الله علیه وآله و حضرت امیر علیه السلام و رویدادهای پس از وفات پیامبر و ماجرای فدک و سقیفه گزارش می‌‌دهد. در باره سایر رویدادهای تاریخ اسلام، مانند زندگی سایر امامان و خلفای بنی امیه و بنی عباس و برخی اصحاب رسول خدا و یاران امامان گزارش‌هایی در روضة الکافی آمده است.
شیوه یادکرد از منابع در متون اسلامی تقریباً شامل دو دوره است: دوره اول _ که تا قرن چهارم ادامه داشت _ به صورت نقل نام مؤلف و معمولاً بدون نام بردن از کتاب مورد استفاده بوده است؛ به خصوص در مباحث حدیثی که به صورت نقل زنجیره‌وار سند از نویسنده تا صاحب سخن بوده است، اما به مرور زمان و با جایگزین شدن نقل کتبی به جای نقل شفاهی معمولاً نویسنده یک بار سند خود را تا کتاب پیشین در جایی ذکر می‌کرد و پس از آن، در هر بار ارجاع به آن کتاب نام کتاب یا مؤلف ذکر
