جستاری در باب منابع داده‌های تاریخی کتاب الکافی - صفحه 34

این که بخش‌های مختلف این کتاب از طرق مختلف به او رسیده است و ایشان در هر بخشی از آن کتاب با سند مذکور نقل کرده‌اند. این احتمالی است که با توجه به نقل پشت سر هم مباحث، به خصوص مباحث تاریخی در روضة الکافی و تعلیق اسانید به کار رفته در آن از سوی شیخ کلینی تقویت می‌شود.

این کتاب توسط آقای رسول جعفریان بازیابی و منتشر شده است.۱

5. کتاب‌های ابومحمد جعفری(اواخر ق 2)

ابو محمد عبدالله بن ابراهیم بن محمد بن علی بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب علیه السلام مردی راستگو و مورد اعتماد از راویان صادقین علیهما السلام است. برادرش جعفر نیز از امام صادق علیه السلام روایت می‌کند.۲ این فرد احتمالاً تا اواخر قرن دوم زنده بوده است.۳

کتاب خروج محمد بن عبدالله و مقتله

این کتاب در باره قیام نفس زکیه در سال 145ق، است. ابراهیم بن هاشم این کتاب را از طریق پدرش، از بکر بن صالح و او از نویسنده نقل می‌کند.۴ شیخ کلینی نه صفحه را در الکافی به نقل مطالب مربوط به این واقعه اختصاص داده که به نظر می‌رسد تمام یا بخش اعظم کتاب مذکور را نقل کرده است، اما سندی که به این کتاب نقل می‌کند، با آنچه نجاشی آورده متفاوت است. سند شیخ کلینی به این صورت است: بعض اصحابنا، عن محمد بن حسّان، عن محمد بن رنجویه، عن عبدالله بن الحکم الارمنی، عن عبدالله بن ابراهیم بن محمد الجعفری.۵ این سند شباهت زیادی به سند کتاب‌های موسی بن رنجویه ارمنی و عبدالله بن الحکم ارمنی در رجال النجاشی دارد.۶

کتاب خروج صاحب فخ و مقتله

این کتاب هم در باره قیام حسین بن علی صاحب فخ در سال 169ق، است که با همان سند قبلی به دست نجاشی رسیده است.۷ دو قطعه از این اثر با سند کتاب پیشین

1.. ر.ک: میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری، ص۱۷۲ و ۱۷۳.

2.. رجال النجاشی، ص۲۱۶.

3.. میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری، ص۱۸۸.

4.. رجال النجاشی، ص ۲۱۶.

5.. الکافی، ج ۱ص ۳۵۸ _ ۳۶۶.

6.. ر.ک: رجال النجاشی، ص ۴۰۹ و ۲۲۵؛ الفهرست، طوسی، ص۱۶۷.

7.. رجال النجاشی، ص ۲۱۶.

صفحه از 51