درآمد

به تصریح قرآن، از جمله ویژگی‌های پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله روحیه دلسوزانه ایشان برای هدایت مردم بود:

«لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیكُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیم‏»؛^۱

به یقین، رسولی از خود شما به سوی‌تان آمد كه رنج‌های شما بر او سخت است و بر هدایت شما اصرار دارد و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است.

بر این اساس، امام علی علیه السلام ، پیامبر صلی الله علیه وآله را طبیبی دوره‌گرد معرفی نموده‌اند^۲ که به دنبال یافتن دردهای مردم و درمان آنها بود.

امامان علیهم السلام نیز _ که وارثان ایشان و برگزیدگانی الهی‌اند _‌ همواره به هدایت مردم می‌اندیشیدند و آنها را از آفات و انحرافات آگاه می‌ساختند و درمان آن را بیان می‌نمودند. پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله در این باره فرمود:

فِی‏ كُلِ‏ خَلَفٍ‏ مِنْ‏ أُمَّتِی‏ عَدْلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ بَیتِی‏، ینْفِی‏ عَنْ هَذَا الدِّینِ تَحْرِیفَ الْغَالِینَ وَ انْتِحَالَ الْمُبْطِلِینَ وَ تَأْوِیلَ الْجُهَّال‏؛^۳

همانا در هر نسل از امت من، استوانه عدالتی از اهل بیتم وجود دارد که تحریفِ غلوکنندگان و فرقه‌سازی باطل‌‌پیشگان و تأویل‌های جاهلان را از چهره این دین می‌زدایند.

سیره گفتاری و رفتاری امام رضا علیه السلام نیز سرشار از روشن‌گری و مقابله با انحرافات است و از جمله آنها، حدیث «الناس عبید لنا ...» است که نوشتار حاضر به بررسی سندی و محتوایی حدیث مذکور می‌پردازد.

جست و جوی منابع موجود، نشان می‌دهد با آن که شارحان کتاب معتبر الکافی، مانند ملاصدرای شیرازی،^۴ محمد صالح مازندرانی^۵ و علامه مجلسی^۶ مطالبی را در تبیین