از خداانگاری امامان علیهم السلام تا خداباوری نظام‌مند؛ بررسی سندی و محتوايی حديث رضوی «الناس عبيد لنا فی الطاعة ...» - صفحه 54

این حدیث ارائه نموده‌اند، تا کنون پژوهشی با نگرشی جامع نسبت به بررسی سندی و محتوایی حدیث مذکور منتشر نشده است. هم‌چنین در خصوص مسأله پژوهش _ که چگونگیِ نگرش صحیح به جایگاه امام است _ عالمانی چون شیخ مفید،۱ جعفر سبحانی،۲ سید اسدالله شوشتری۳ و سید علی میلانی۴ بر مبنای معارف به دست آمده از اهل بیت علیهم السلام ، به نگارش کتاب در این زمینه همت گمارده‌اند. از سوی دیگر، مسأله غلو در شأن امامان علیهم السلام ، همواره مورد توجه و تقابل عالمان و صاحب‌نظران شیعی قرار گرقته است که به عنوان نمونه، این امر در آثار عالمانی چون شیخ صدوق،۵ شیخ مفید۶ و علامه مجلسی۷ نمود بارزی دارد.

1. مفهوم‌شناسی واژگان

در ابتدا به مفهوم شناسی واژگان اساسی این پژوهش پرداخته خواهد شد:

1- 1. خداانگاری

مراد نگارنده از خداانگاری، مسأله نسبت دادن الوهیت به امامان علیهم السلام است. «الوهیت» در لغت از ریشه «اله» است که در معنای فعلی بیان‌گر عبادت۸ و در معنای مصدری به معنای معبود۹ است و مفاهیمی چون تحیر و محجوب ماندن از دیده‌ها را نیز به همراه خود دارد.۱۰ از نظر اصطلاحی نیز الوهیت، واژه‌ای عرفانی و اسم مرتبه الهی است۱۱ و عبارت از واجب الوجودی خواهد بود که به طور ذاتی، قدیم۱۲ و معبود بوده و بتواند خالق و رازقِ عبادت‏كننده خود و مسلط و مقتدر بر او باشد.۱۳

1.. الإفصاح فی الإمامة، ص۲۷- ۳۵.

2.. الأضواء علی عقائد الشیعة الإمامیة، ص۳۶۲- ۳۶۴.

3.. الإمامة، ص۵۴۱.

4.. الإمامة فی أهم الكتب الكلامیة و عقیدة الشیعة الإمامیة، ص۵۷- ۶۰.

5.. الاعتقادات، ص۹۷ - ۱۰۱.

6.. تصحیح اعتقادات الإمامیه، ص۱۳۱- ۱۳۶.

7.. بحار الانوار، ج۲۵، ص۲۶۱ - ۳۲۷.

8.. کتاب العین، ج۴، ص۹۰.

9.. مفردات الفاظ القرآن، ص۸۲.

10.. موسوعة كشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱، ص۲۵۷.

11.. فرهنگ معارف اسلامی، ج۱، ص۲۸۲.

12.. شرح المصطلحات الكلامیه، ص۳۵.

13.. عقاید اسلام در قرآن كریم‏، ج‏۱، ص۳۹.

صفحه از 79