آنچه در فهم مفهوم الوهیت ره‌گشا است، دقت در نهفته بودن قید «تحیر» در معنای «اله» است۱ و به نظر نگارنده می‌توان از این نکته استفاده نمود که انسان در برابر هر چیزی که احساس تحیر و درماندگی نماید، تعظیم خواهد نمود و به پرستش آن می‌پردازد. بنا بر این، منظور از الوهیت امامان علیهم السلام آن است که غالیان، امامان علیهم السلام را تا درجه خدایی رسانده و پرستیده‌اند.
1-2. غالیان
غالیان مجموعه‌ای از فرقه‌های منتسب به شیعه هستند که برخی از امامان علیهم السلام را به خداوند شبیه می‌كنند و امامان را از عالم بشریت به الوهیت میل می‌دهند.۲ غالیان، در ظاهر، به اسلام معتقد بوده، اما به امامان علیهم السلام نسبت الوهیت و نبوت داده و در وصف فضایل آنها از حد مُجاز تجاوز نموده‌اند.۳ می‌توان خداانگاری امامان علیهم السلام ، شریک دانستن امامان علیهم السلام با خداوند در معبودیت، خالقیت و رزاقیت، حلول خداوند در امامان علیهم السلام و یا اتحاد خداوند با ایشان، علم غیب امامان علیهم السلام بدون وحی و الهام الهی، نبوت امامان علیهم السلام ، تناسخ ارواح امامان علیهم السلام از برخی به برخی دیگر و کفایت معرفت امامان علیهم السلام از طاعات و تکالیف دینی را به عنوان مهم‌ترین عقاید غالیان برشمرد.۴
از نظر شهید سید محمد باقر صدر، مراتب غلو شامل مراتب زیر است:
_ «غلو در مرتبه الوهیت و خداوندی»، بدین معنا که شخصی که غلو در باره او صورت می‌گیرد، خداوند است و در بعضی موارد، شخص غلو شده، شریک خداوند محسوب شود؛
_ «غلو در مرتبه نبوت»، بدین معنا که شخص غلو شده نسبت به پیامبر از مقام والاتر و برتری برخوردار بوده و به مثابه حلقه ارتباطی بین خداوند و پیامبر قلمداد می‌شود؛
_ «غلو در خصوصیتی از خصوصیات مرتبط با صفات و افعال خداوند»، به معنای نسبت دادن صفت یا فعلی خداوندی به شخصی است که در آن حد و اندازه نیست.۵
منظور از خداانگاری در این متن، غلو در مرتبه الوهیت و خداوندی است.
1.. التحقیق فی كلمات القرآن الكریم، ج۱، ص۱۲۱.
2.. فرهنگ فرق اسلامی، ص۷۷.
3.. تصحیح اعتقادات الإمامیه، ص۱۳۱.
4.. بحار الانوار، ج۲۵، ص۳۴۶.
5.. بحوث فی شرح عروة الوثقی، ج۳، ص۳۸۴-۳۸۵.
