از خداانگاری امامان علیهم السلام تا خداباوری نظام‌مند؛ بررسی سندی و محتوايی حديث رضوی «الناس عبيد لنا فی الطاعة ...» - صفحه 62

إِنَ‏ مُخَالِفِینَا وَضَعُوا أَخْبَاراً فِی‏ فَضَائِلِنَا وَ جَعَلُوهَا عَلَی أَقْسَامٍ ثَلَاثَةٍ؛ أَحَدُهَا الْغُلُوُّ وَ ثَانِیهَا التَّقْصِیرُ فِی أَمْرِنَا وَ ثَالِثُهَا التَّصْرِیحُ بِمَثَالِبِ أَعْدَائِنَا، فَإِذَا سَمِعَ النَّاسُ الْغُلُوَّ فِینَا كَفَّرُوا شِیعَتَنَا وَ نَسَبُوهُمْ إِلَی الْقَوْلِ بِرُبُوبِیتِنَا، وَ إِذَا سَمِعُوا التَّقْصِیرَ اعْتَقَدُوهُ فِینَا، وَ إِذَا سَمِعُوا مَثَالِبَ أَعْدَائِنَا بِأَسْمَائِهِمْ ثَلَبُونَا بِأَسْمَائِنَا‏؛۱

مخالفان ما احادیثی در باره فضایل ما از پیش خود ساخته و به ما نسبت می‌دهند که از این کار نظر خاصی دارند و این احادیث بر سه دسته تقسیم می‌شود: روایات غلوآمیز که ما را بالاتر از آنچه هستیم، نشان می‌دهد؛ روایات تقصیر که ما را پایین‌تر از آنچه هستیم، نشان می‌دهد؛ روایاتی که در آن به عیوب دشمنان ما تصریح شده است. مردم وقتی روایات غلو آمیز را می‌بینند، شیعیان ما را تکفیر کرده و عقیده به ربوبیت ما را بدان‌ها نسبت می‌دهند و وقتی روایات دسته دوم را می‌بینند، به ما در حد همان اعتقاد پیدا می‌کنند و وقتی عیوب دشمنان ما را می‌شنوند، به ما همان نسبت‌ها را می‌دهند.

این حدیث اشاره به آن دارد که دشمنان ائمه علیهم السلام با جعل حدیث یا تغییرات و تقطیع در احادیث ایشان علیهم السلام ، به رواج اندیشه‌های انحرافی، از جمله خداانگاری ایشان پرداخته‌اند تا با این روش، چهره تشیع و ائمه علیهم السلام را در میان مردم تخریب نمایند.

از جمله بارزترین عقایدی که فرقه‌های غالی به ترویج آن پرداختند، عقیده خداانگاری امامان علیهم السلام است۲ که امامان علیهم السلام در مواجهه با این مسأله‌، ابتدا این بلا را به پیروان خود و غالیان معرفی نمودند و نسبت به هر گونه ابتلا به آن هشدار داده‌اند. امام رضا علیه السلام در این زمینه فرمود:

مَنْ تَجَاوَزَ بِأَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ علیه السلام الْعُبُودِیةَ، فَهُوَ مِنَ الْمَغْضُوبِ عَلَیهِمْ وَ مِنَ الضَّالِّین‏؛۳

هر کس که امیرالمؤمنین علیه السلام را از درجه بندگی بالاتر برد، در زمره کسانی خواهد بود که با غضب الهی مواجه شده و گمراه شده ‌است.

هم‌چنین ایشان ضمن تصریح بر کفر و شرک غالیان و مفوضه، هرگونه ارتباط با ایشان را نهی فرمود:

الْغُلَاةُ كُفَّارٌ وَ الْمُفَوِّضَةُ مُشْرِكُونَ‏ مَنْ جَالَسَهُمْ أَوْ خَالَطَهُمْ أَوْ آكَلَهُمْ أَوْ شَارَبَهُمْ أَوْ وَاصَلَهُمْ

1.. عیون أخبار الرضا علیه السلام ، ج۱، ص۳۰۴.

2.. ر.ک: فرهنگ فرق اسلامی،‏ ص۳۵، ۳۳۵ و ۴۴۳.

3.. الإحتجاج علی أهل اللجاج، ج۲، ص۴۳۸.

صفحه از 79