از خداانگاری امامان علیهم السلام تا خداباوری نظام‌مند؛ بررسی سندی و محتوايی حديث رضوی «الناس عبيد لنا فی الطاعة ...» - صفحه 71

معصوم مراجعه نمایند تا معارف الهی از هر گونه تغییر مصون باشد و در غیر این صورت، در قوانین الهی فساد ایجاد خواهد شد.۱ براهین عقلی دیگری مانند «امتناع تسلسل»،۲ «پیشوایی امام»۳ و «جانشینی پیامبر صلی الله علیه وآله »۴ نیز در این زمینه وجود دارد که بررسی آنها در این وسُع نمی‌گنجد.

7. در مورد منشأ عصمت امام نیز می‌توان به این نکته توجه کرد که عصمت امام از علم الهی نشأت می‌گیرد که خداوند به بندگان برگزیده خود اختصاص داده است:

«عالِمُ الْغَیبِ فَلا یظْهِرُ عَلی‏ غَیبِهِ أَحَداً * إِلَّا مَنِ ارْتَضی‏ مِنْ رَسُولٍ ...»؛۵

دانای غیب او است و هیچ كس را بر اسرار غیبش آگاه نمی‏سازد، مگر رسولانی كه آنان را برگزیده ...

از منظر شیعه، علم غیب اهل بیت علیهم السلام ، علم ذاتی به غیب نیست؛ چنان که علم اکتسابی از جهان خلقت نیز نیست، بلکه علم لدنی است که پیامبر صلی الله علیه وآله از خدا آموخت و مأمور بود تا به جانشینانش بیاموزد. از این رو، با رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله وحی منقطع شد، اما ارتباط جانشینان آن حضرت از طریق «الهام به قلب» و «تحدیث ملائکه» با عالم بالا هم‌چنان ادامه یافت.۶ بر اساس علم الهی _ که خداوند در اهل بیت جهت هدایت مردم به ودیعه نهاده است _ ایشان از مضّرات و آثار سوء گناه و اشتباه آگاه می‌شوند و مرتکب آنها نمی‌شوند.۷

بر اساس مباحث مطرح شده، وجود امام به عنوان جانشین پیامبر صلی الله علیه وآله در نظام هدایت هستی واجب است و چنین مقام رفیعی اقتضائات مخصوص به خود دارد و محور ویژگی‌های امام، عصمت از گناه و اشتباه است که این نکته موجب می‌گردد تا تبعیت از ایشان واجب گردد.

در ادامه، به بررسی نظریات شارحان حدیث در باره حدیث رضوی علیه السلام موضوع نوشتار پرداخته خواهد شد:

1.. تقریب المعارف، ص۱۵۰.

2.. رسائل الشریف المرتضی، ج‏۱، ص۳۲۴.

3.. الجمل، ص۷۴.

4.. أنوار الملكوت فی شرح الیاقوت‏، ص۲۰۲.

5.. سوره جن، آیه ۲۶- ۲۷.

6.. نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن، ص۴۷.

7.. أسرار الحكم‏، ص۴۷۶.

صفحه از 79