امامان علیهم السلام در نظام هدایت هستی منتج خواهد شد.

نتیجه‌

برآیند نهایی بررسی سندی و دلالی حدیث رضوی علیه السلام «الناس عبید لنا ...» را می‌توان در موارد ذیل بیان نمود:

1. با بررسی رجالی و جست و جوی احوال راویان حدیث مورد نظر _ که در دو سند توسط شیخ کلینی و شیخ مفید نقل شده‌اند _ وثاقت و اعتبار راویان، به جز محمد بن جریر طبری، به دلیل عدم تصریح رجال‌شناسان به وثاقت و یا عدم وثاقت وی، مشخص گردید. با توجه به نقل حدیث در کتب معتبر کهن و توسط حدیث‌شناسان متبحری چون شیخ کلینی، شیخ مفید و شیخ طوسی و هم‌چنین تطابق مضمون آن با قرآن و سنت می‌توان به صدور آن توسط امام معصوم علیه السلام اعتماد نمود.

2. می‌توان هدف سلبی حضرت از صدور این حدیث را مقابله با با دو رویکرد «نگرش خداانگارانه به امامان علیهم السلام » و «نگرش تحقیر گرایانه» دانست.

3. در نگرش خداانگارانه، ائمه علیهم السلام معبود جهانیان هستند که فضایل ایشان قابل تصور نیست. بدیهی است که این نگرش در تقابل جدی با آموزه‌‌های قرآنی و سیره امامان علیهم السلام و بدیهیات عقلی قرار دارد.

4. نگرش تحقیرگرایانه نیز توسط عباسیان و برای تخریب امامان علیهم السلام و علویان در میان مردم شکل گرفت که بر اساس آن، مردم برده علویان محسوب می‌شوند که این امر، موجبات فاصله گرفتن برخی از مردم از ایشان را فراهم نمود.

5. هدف ایجابی حضرت از صدور حدیث نیز تأکید بر لزوم متابعت از امام است که با جایابی آن در فرهنگ معارف تشیع، به نگرش واسطه هدایت بودن ایشان منتهی می‌گردد و بر اساس آن، پس از پیامبر صلی الله علیه وآله امام عهده‌دار هدایت موجودات است و به جهت عصمتی که خداوند به وی اختصاص داده، لازم الاتباع خواهد بود. بر این دیدگاه ائمه علیهم السلام تأکید کرده و منطبق بر آموزه‌های قرآنی و روایی و دلایل معتبر عقلی است.

کتابنامه

_ الإحتجاج علی أهل اللجاج، احمد بن علی طبرسی، تحقیق: محمد باقر خرسان، مشهد: نشر مرتضی‏، 1403ق‏.

_ إرشاد الطالبین إلی نهج المسترشدین‏، فاضل مقداد، تحقیق: سید مهدی رجایی‏،