توجه زیادی شده است؛ به عنوان نمونه، در روایتی ذیل آیه «وَ مَا كاَنَ لِنَبیٍّ أَن یغُلَّ وَ مَن یغْلُلْ یأْتِ بِمَا غَلَّ یوْمَ الْقِیامَةِ ثُمَّ تُوَفی كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یظْلَمُون»،۱ به نقل از امام صادق علیه السلام چنین بیان شده است كه در روز بدر پارچه مخمل قرمز رنگی از غنایم مفقود میشود، عدهای میگویند: پیامبر صلی الله علیه وآله آن را برداشته است. پس خداوند آیه فوق را برای تبرئه پیامبر صلی الله علیه وآله نازل میکند.۲ در روایات اهل سنت، دو نوع سبب نزول برای این آیه ذكر شده است كه یكی از آنها به نقل از ابن عباس و همگام با روایت فوق است. روایت دیگر، به نقل از ضحاک است و سبب نزول آیه را چنین بیان میكند كه پیامبر صلی الله علیه وآله افرادی را برای جنگ فرستاد اما غنایم به دست آمده را در میان آنها تقسیم نكرد. در نتیجه، آیه فوق نازل شد.۳ روایت اول _ كه همگام با روایت امام صادق علیه السلام است _ صحیحتر به نظر می رسد؛ چرا كه از ساحت پیامبر صلی الله علیه وآله به دور است كه اموال و غنایم به دست آمده را در میان افراد تقسیم نكند و سپس خداوند برای تذكر به پیامبر آیهای را نازل كند. ۴
روایات اخبارگذشتگان
امام در موارد بسیاری، در تفصیل وقایع، در پی ذكر جزئیات و توصیف حال شخصیتهای داستان، ترویج پیام، ذكر هدف داستان برای ترویج حق یا تأیید اصول اعتقادی و گاهی تطبیق آن با شرایط و احوال مسلمانان است. برخی از این روایات از این قرار است:
امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه«أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْكَهْفِ وَ الرَّقِیمِ كانُوا مِنْ آیاتِنا عَجَباً»،۵می فرماید:
آنان گروهی بودند كه از ظلم پادشاه آن زمان _ که حکم قتل را برای افرادی که بر بتها سجده نمیكردند، اجرا میکرد _ به بهانه صید به خارج از شهر فرار کردند. آنان در بین راه چوپانی را به راه خود خواندند، او نپذیرفت، اما سگش اجابت كرد و با آنان از شهر خارج شد. لذا سگ اصحاب كهف یكی از سه حیوانی است كه وارد بهشت میشود.۶
1.. سوره آلعمران، آیه۱۶۱.
2.. البرهان، ج۱، ص۷۰۹ و ۷۱۰، ح۱۹۷۱.
3.. جامع البیان، ج۴، ص۱۰۲ و ۱۰۳.
4.. الجامع لأحکام القرآن، ج۴، ص۲۵۴ و ۲۵۵.
5.. سوره كهف، آیه ۹.
6.. نور الثقلین، ج۳، ص۲۴۴.