مورد دیگر، روایت امام ذیل آیه«فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْی قالَ یا بُنَی إِنِّی أَری‏ فِی الْمَنامِ أَنِّی أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ ما ذا تَری‏ قالَ یا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شاءَ اللهُ مِنَ الصَّابِرِینَ»^۱ است که امام از پنج سال فاصله سن اسماعیل و اسحاق خبر می‌دهد و این که ولادت اسماعیل اولین بشارتی بود كه خداوند پس از سال‌ها به ابراهیم داد و او را دل بسته کرد. حتی بعد از بچه‌دار شدن ساره، به دلیل محبوبیت وی نزد ابراهیم علیه السلام کانون دقت نظر و توجه ساره بود و خدا برای امتحان انقطاع از این تعلق، ابراهیم را امر به ذبح فرزندش اسماعیل نمود. در روایتی از تابعان، اسحاق برای امتحان ذبح از سوی خدا انتخاب شده است که با قراین سازگار نیست.^۲

در آیه«وَ ذَا النُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَضِبًا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقْدِرَ عَلَیهِ فَنَادَی‏ فی الظُّلُمَتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنی‏ِ كُنتُ مِنَ الظَّلِمِینَ»،^۳ امام صادق علیه السلام در روایت مفصلی به ذکر داستان عفو خداوند از عذاب قوم یونس، به دلیل توبه و تغییر آنان به کمک عالم قوم می‌پردازد و ما را از سرنوشت عبرت آموزآن قوم آگاه می‌کند.^۴

گر چه این روایات ما را با اخبار و وقایع اقوام گذشته تا حد زیادی آشنا می‌کند‌، ولی نباید از اکاذیب اسرائیلی که با وجود نهی قرآن و پیامبر صلی الله علیه وآله ‌از مراجعه به اهل کتاب، با مراجعه برخی چون ابو هریره، با تاریخ و تفسیر و احادیث پیامبر‌ صلی الله علیه وآله در آمیخته و آنها را آلوده ساخته، غفلت نمود.^۵ اسرائیلیات در روایات تفسیری تابعان فراوان است. مقاتل بن سلیمان از جمله تابعینی است که در تفسیرش از اسرائیلیات بسیار استفاده نموده است.^۶

روایات بیان مصداق

هم‌چنین در میان روایات تفسیری امام روایات بسیاری وجود دارد که به تبیین آیات از راه بیان مصداق پرداخته است؛ مانند آیه «یا أَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللهَ وَ كُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ».^۷سدی مصداق «الصّادقین» را در این آیه «كعب بن مالك، مرارة بن ربیعة و هلال بن أمیة» و ضحاك «أبی بكر، عمر و أصحاب آن دو» بیان