جايگاه امام صادق علیه السلام در تفسير قرآن با توجه به روايات تفسيری ايشان - صفحه 99

است یا كسی كه علم من الكتاب نزد او است؟ امام در پاسخ می فرماید:

علم کسی که بخشی از علم کتاب نزد اوست در مقایسه با کسی که تمام علم کتاب نزد اوست به اندازه تری بال پشه از آب دریا است.

سپس به این روایت علی علیه السلام استشهاد می‌فرماید:

الا ان العلم الذی هبط به آدم من السماء الی الأرض و جمیع ما فضلت به النبیون الی خاتم النبیین فی عترة خاتم النبیین.۱

در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام آمده است:

اسم اعظم خدا ۷۳ حرف است. آصف بن برخیا تنها یک حرف از آن را می‌دانست که با گفتن آن زمین بین او و تخت بلقیس جمع شد، تخت را برداشت و زمین در کمتر از چشم به هم زدن به حالت اول باز گشت. و نزد ما اهل بیت ۷۲ حرف از اسم اعظم خدا هست و یک حرف آن را تنها خدا می‌داند که با آن تمام علوم غیب نزد او جمع می‌شود.۲

هم‌چنین، در بسیاری از احادیث فریقین، مفهوم «مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ‏» در آیه «وَ یقُولُ الَّذِینَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفی‏ بِاللهِ شَهِیداً بَینِی وَ بَینَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ»۳ به امام علی و دیگر امامان معصوم علیهم السلام تفسیر و بر آنها تطبیق شده است. از علمای اهل سنت، حاكم حسكانی با شش روایت،۴ ثعلبی (م427ق)۵ و ابن مردویه (م410ق)۶ هر کدام با دو حدیث، ابن مغازلی (م483ق) ۷ و محمد بن سلیمان كوفی (از دانشمندان قرن چهارم‏ كه از دانشمندان زیدی است)،۸ این احادیث را نقل كرده‏اند. مرحوم سید ‌هاشم بحرانی، از علمای شیعه نیز در تفسیر خود 25 روایت را در این زمینه گرد آورده است۹ كه در هفده حدیث این تعبیر به حضرت علی علیه السلام و هفت روایت به همه

1.. همان، ص۹۱- ۸۱.

2.. همان، ج‏۴، ص۸۱- ۹۱.

3.. سوره رعد، آیه ۴۳.

4.. ر. ك: شواهد التنزیل، ج۱، ص۴۰۰- ۴۰۵، ح۴۲۲- ۴۲۷.

5.. الكشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج۵، ص۳۰۳ و ۳۰۴.

6.. مناقب علی بن ابی طالب علیه السلام ، ص۲۶۸، ح۴۱۵، ۴۱۶.

7.. مناقب امیر المومنین علی بن ابی طالب علیه السلام ، ص۳۱۳، ح۲۵۸.

8.. مناقب الامام امیر المومنین علی علیه السلام ، ج۱، ص۲۱۷، ح۱۱۵.

9.. البرهان، ج۲، ص۳۰۲.

صفحه از 104