![](/Image.aspx?t=samandehi&n=M8343_T2_File_8218392.JPG)
شکل 12
برایند ارزیابی رجالی اسناد روایات فتنه بودن زنان نشانگر آن است که بیشتر روایات فریقین دچار ضعف هستند و تمامی روایات شیعه، بر اساس مبنای متأخرین، ضعیف السند هستند. در اهل سنت نیز از میان هفت روایت موجود _ که برخی با چند سند گزارش شدهاند _ دو سند صحیح و شش سند ضعیف هستند. در نتیجه، اسناد اهل سنت نیز از این ناحیه دچار آسیباند.
4. سنجش دلالی
تبیین مراد از کاربرد فتنه در روایات مورد بحث، تعامل آنها با خانواده روایات زن و سنجش مقصود نهایی با معیار قرآن، از جمله مراحل ضروری برای نزدیک شدن به مرادی جدی این روایات و ارزیابی صحت و سقم آنها است که در ادامه میآید.
1-4. معناشناخت «فتنه زنان»
معناشناسی واژه فتنه نقش مهمی در تحلیل روایات فتنه بودن زنان دارد و بسنده نمودن به معنای متبادر و عرفی و خلط معنای فارسی با معنای عربی این واژه، ممکن است مفهومی را در ذهن فهمنده تداعی کند که با مقصود اصلی گوینده تفاوت یا فاصله داشته باشد. از این رو، فحص تام از گوهر معنایی و تبیین مؤلفههای معنایی مفردات حدیث گامی ضروری در تحلیل روایات و استنباط آموزهای دینی از متون روایی به شمار میآید. این ضرورت زمانی دو چندان میشود که واژهای در اثر کثرت استعمال در یک معنا، دچار تعیّن عرفی و غلبه استعمال در یک معنا شده باشد و معنای اصلی و حقیقی آن مد نظر قرار نگیرد. کلمه فتنه نیز از جمله این واژگان است که در متون کهن و اصیل عربی و نصوص روایی معنایی خاص دارد که بعدها در اثر کثرت استعمال بُعد منفی از آن به ذهن متبادر میشود؛ در حالی که اصل این واژه دارای معنایی منفی نیست. افزون بر این، تفاوت معنایی این واژه در فرهنگ فارسی با عربی نیز باید مد نظر قرار بگیرد. کاربران فارسی زبان بیشتر از کلمه فتنه معنایی منفی میفهمند. در لغتنامههای مشهور فارسی