اعتبار سنجی روايات فتنه بودن زنان - صفحه 120

تحذیر» در قسم دوم روایات نیز، به حساس بودن تعامل مردان با زنان اشاره دارد. حال، مقصود از فتنه بودن زنان در این روایات چیست؟ چند احتمال در این باره مطرح است:

الف) جاذبه‌های جنسیتی

نظر به جاذبه‌های طبیعی موجود در دو بُعد جسمی و روانی زنان _ که به اقتضای نظام احسن در این جنس نهادینه شده است _ همواره جنس زن مورد توجه مرد بوده و نوعی گرایش طبیعی و تمایل جنسی میان زن و مرد وجود دارد که نُمود اعتدالی و فطری آن در ازدواج تجلی پیدا می‌کند. اصل این میل غیر اختیاری است؛ هر چند میزان و چگونگی اظهار آن، تربیت‌پذیر است. از این رو، بهره‌وری و استخدام آن در شمار اعمال اختیاری انسان قرار می‌گیرد. البته همین تمایل طبیعی به جنس مخالف، در صورت غفلت یا افراط، زمینه‌ساز انحراف و عدول از معیارهای انسانی و دینی خواهد شد. برخی تأثیرپذیرفته از روایات،۱ تقدم شهوت به زنان در آیه «زُینَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنِینَ وَ الْقَناطِیرِ الْمُقَنْطَرَةِ...»۲ را به کثرت لذت بهره‌ جنسی مردان از زنان توجیه کرده‌اند که در دیگر مشتهیات چنین درجه‌ای از لذت و تمایل برای مردان نیست.۳ بر اساس تحلیل اخیر، چون میزان رغبت جنسی مردان به زنان بیش از دیگر امور دنیوی است، هماره احتمال به فتنه افتادن آنها به واسطه زنان وجود دارد. از این رو، روایات آن را به طور خاص برجسته کرده و در قرآن نیز بر دیگر موارد ابتلای مردان تقدم یافته است.

بر اساس این تحلیل، فتنه بودن زنان بدین معنا است که گویی زنان آزمونی برای سنجش مردان هستند تا میزان پایبندی آنان به اصول فطری، انسانی و دینی در مواجهه با زنان سنجیده شود. لازم منطقی این معنا وجود زمینه‌ها و جاذبه‌های خاص در زنان است که زمینه‌ساز آزمونی برای سنجش عفاف مردان است. از این رو، فتنه بودن به معنای دارا بودن جاذبه‌های طبیعی و جنسیتی، ویژگی ذاتی زنان است، و مراد این روایات هشداری به مردان است که مواجهه و تعامل با زنان از موقعیت‌های فتنه‌زا (حساس و احتمال لغزش) بوده و باید رعایت جوانب احتیاط و تقوای در رفتار با آنان مد نظر داشت. از سوی دیگر،

1.. قال أبو عبد الله علیه السلام : «ما تلَّذذ النّاس فی الدّنیا و الآخرة بلذّة، أكثر لهم من لذّة النّساء، و هو قول الله _ عزّ وجلّ _: "زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ والْبَنِینَ" ...» (الکافی، ج۵، ص۳۲۱، ح۱).

2.. سوره آل عمران، آیه ۱۴: «محبّت امور مادی، از زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره و اسب‌های ممتاز و چهارپایان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است ...».

3.. کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج۳، ص۵۰.

صفحه از 132