... و لأجل ذلک، سوّت الطائفة بین ما یرویه محمد بن أبی عمیر و صفوان بن یحیی و أحمد بن محمد بن أبی نصر و غیرهم من الثّقات الذین عرّفوا بأنّهم لا یروون و لا یرسلون إلاّ عمّن یوثق به... ؛۱
... و به همین سبب است که علمای امامیه میان آنچه محمد بن ابی‌عمیر و صفوان بن یحیی و احمد بن محمد بن ابی‌نصر و ثقات دیگر آوردهاند و آنچه غیر این بزرگواران به طور مسند ذکر کرده‌اند، یکسان برخورد کرده‌اند.
از این رو، برخی رجالیان و محدّثان شیعه با استناد به گفته شیخ طوسی بین احادیث مسند سایر راویان و مرسلات مشایخ سه‌گانه و نیز دیگر موثقانی که به این روش معروف شده‌اند _ که تنها از ثقات نقل روایت کرده‌اند _ فرقی نمی‌نهند؛۲ چنان که ملاحظه می‌شود، در عبارات شیخ طوسی سخنی از مشایخ اشعری به میان نیامده است، اما پس از یادکرد ثقات سه‌گانه، از عبارت «و غیرهم من الثقات» استفاده کرده است. این عبارت، به روشنی بیان‌گر آن است که دیگرانی هم هستند که دارای ویژگی‌های همسان با ثقات سه گانه‌اند.
معنای عبارت «و غیرهم من الثّقات»
مقصود از عبارت «و غیرهم من الثّقات» چه کسانی هستند؟ برداشت‌های متفاوتی از این عبارت شده است؛ به عنوان نمونه، محدّث نوری بر این باور است که مقصود از «غیر مشایخ ثقات سه‌گانه»، اصحاب اجماع است که مشایخ ثقات سه‌گانه هم در میان اصحاب اجماع هستند، اما نسبت به همگنانِ خویش برترند.۳ آیةالله خویی هم بر این نظر متمایل است.۴
گمانه دیگر بر این استوار است که مراد از «غیرهم» در كلام شیخ طوسی، محدّثان و راویانی است که ویژگی‌های مشایخ ثقات سه‌گانه را دارا بوده‌اند که عبارت‌اند از؛ «احمد بن محمد بن عیسی اشعری»، «جعفر بن بشیر»، «محمد بن اسماعیل زعفرانی»، «علی بن الحسن طاطری»، «خاندان فضّال» و «نجاشی».
بنا بر این گمانه، نمی‌توان در عبارات طوسی خصوصیتی را یافت که تنها انصراف متن
1.. عدة الاصول، ج۱، ص۱۵۰.
2.. فوائد الرجالیة، ضمن رجال خاقانی، ص۴۷.
3.. خاتمة المستدرک، ج۵، ص۱۲۳.
4.. معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۶۱.
