توثيق مشايخ احمد بن محمد بن عيسی اشعری در ترازوی نقد - صفحه 139

اهل قم است.۱

استادان، شاگردان

احمد بن محمد بن عیسی از راویانی است که از مشایخ و علمای بسیاری نقل روایت کرده است. آیةالله خویی، تعداد اساتید وی را در کتب اربعه حدود یکصد و شصت تن ذکر کرده که وی از آنان روایت کرده است.۲ مهم‌ترین اساتید وی در اسانید روایات، بدین قرارند: احمد بن ابی نصر بزنطی، ابن فضّال، حماد بن عیسی، صفوان بن یحیی، حسین بن سعید اهوازی، محمد بن ابی عمیر و ... است. گروه بسیاری از محدثان از شهرهای مختلف از احمد اشعری استماع حدیث کرده و نوشته‌اند. برخی از شاگردان وی عبارت‌اند از: ابو علی اشعری، سعد بن عبدالله، عبد الله بن جعفر حمیری، محمد بن حسن صفار، محمد بن یحیی عطّار.۳

احادیث و تألیفات

از احمد بن محمد بن عیسی بیش از 2290 حدیث در کتب اربعه گزارش شده است.۴ آثار او را بیش از نُه عنوان کتاب شمرده‌اند که در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی به نگارش درآمده است که بیشتر آنان امروزه در دسترس نیست. تنها کتابی که از وی باقی مانده، کتاب النوادر او است.۵ ابن ندیم او را صاحب کتاب طب الکبیر، کتاب طب الصغیر و کتاب المکاسب نیز دانسته است.۶

دلایل توثیق مشایخ احمد بن محمد بن عیسی اشعری

از لا به لای کتاب‌های رجالی استفاده می‌شود که برخی رجالیان ادله چندگانه‌ای را بر وثاقت مشایخ احمد اشعری یاد آور شده‌اند. بازگشت این ادله به دو دلیل اصلی است. نخست، این دلایل را تبیین و سپس به نقد و تحلیل آن خواهیم پرداخت:

1.. رجال النجاشی، ص۸۲، ش۱۹۸؛ فهرست الطوسی، ص۲۵، ش۶۵.

2.. معجم الرجال الحدیث، ج۳، ص۹۱ _ ۹۲، ش۹۰۲.

3.. همان.

4.. همان.

5.. فهرست الطوسی، ص۲۵، ش۶۵؛ رجال النجاشی، ص۸۲، ش۱۹۸؛ الفهرست لابن الندیم، ص۳۷۰. شیخ طوسی در شرح حال محمد بن ابی عمیر می‌نویسد: احمد بن محمد بن عیسی صد كتاب را از رجال اصحاب امام صادق علیه السلام به واسطه ابن ابی عمیر نقل كرده است (فهرست الطوسی، ص۱۴۲، ش۶۰۷).

6.. الفهرست لابن الندیم، ص۳۷۰.

صفحه از 159