یک. برخورد شدید اشعری با غالیان و ناقلان ازضعفا

احمد اشعری در دوره ریاستش بر جامعه علمی قم، با راویان و محدّثانی که از اساتید ضعیف نقل روایت می‌کردند، و یا متهم به غلوّ بودند، برخورد می‌نمود؛ آن گونه که ابن غضایری در توصیف احمد بن محمد بن خالد برقی بیان داشته است که اشعری وی را تنها به سبب روایاتی که از افراد ضعیف نقل می‌کرد، از قم بیرون راند. هر چند پس از مدتی او را به قم باز گرداند،^۱ اما آنچه مهم به نظر می‌رسد، دلیل اخراج برقی است. می‌دانیم که برقی خود شخصیتی ثقه بوده و به تعبیر ابن غضایری:

قمی‌ها بر او عیب و خرده گرفتند، در حالی که بر او طعنی نیست. و عیب و طعن تنها بر کسانی وارد است که وی از آنها نقل می‌کرد؛ زیرا او اهمّیت نمی‌داد که چه کسی در طریق خبر بوده و از چه کسی روایت نقل می‌کند.^۲

هم‌چنین، احمد اشعری گذشته از اخراج برقی، راویان دیگری را هم‌چون سهل بن زیاد^۳ و محمد بن علی بن ابراهیم معروف به ابو سمینه^۴ به دلیل غلوّ از شهر قم اخراج کرده است.

این حساسیت ویژه اشعری، نشان‌گر آن است که وی به چگونگی نقل روایت راویان توجهی خاص داشته است. کسی که با راویانِ ناقلِ از ضعفا سخت‌گیرانه برخورد می‌کند، طبیعی است که خود نیز از راویان ثقه نقل روایت می‌کرده و از مشایخ ضعیف و یا متّهم به ضعف و غلوّ اجتناب می‌کرده است.

دو.احتیاط شدید احمد اشعری در نقل روایات

دومین دلیل وثاقت مشایخ احمد اشعری احتیاط شدیدی است که وی هنگام نقل روایت بدان پایبند بوده است. کشّی گزارشی را از نصر بن صباح نقل می‌کند که بیان‌گر شدت احتیاط اشعری است. او می‌گوید:

احمد بن محمد بن عیسی از حسن بن محبوب نقل روایت نمی‌کرد؛ زیرا اصحاب ما بر روایت ابن محبوب، از ابو حمزه خرده گرفته‌اند که چرا از ابو حمزه