پاسخ، آن است که هر چند نجاشی اسماعیل بن سهل را تضعیف نموده،۱ ولی این تضعیف را به سخن اصحاب منسوب کرده است؛۲ یعنی خود نظر صریحی در توثیق و تضعیف وی ندارد. شاید علّت تضعیف نجاشی به جهت فساد مذهب وی بوده است ۳ و فساد مذهب با نقل روایت و وثاقت او در صورت توثیق وی در رجال منافات ندارد. بعید نیست که احمد بن محمد بن عیسی به نظر خودش وی را ثقه دانسته و از وی فراوان نقل روایت کرده است؛ هرچند دیگران ضعیف بدانند. نیز برخی از اجلای امامی، همانند فضل بن شاذان،۴ عباس بن معروف،۵ علی بن مهزیار،۶ محمد بن عبدالجبار۷ و ... از اسماعیل بن سهل روایت نقل کرده‌اند و این با تضعیف نجاشی هم‌خوانی ندارد.
2. بکر بن صالح
نام بکر بن صالح نیز به عنوان استاد اشعری در اسناد روایی دیده می‌شود۸ و همین امر تردیدهایی را در قاعده نمایان ساخته است.۹ افزون بر پاسخ پیشین، باید بگوییم با استناد به طریق نجاشی به بکر، آشکار می‌شود که بکر بن صالح استاد بی‌واسطه اشعری نیست. بنا بر این، روایت احمد اشعری از بکر بن صالح رازی در اسناد مذکور مرسل است. در طریق نجاشی، اشعری به وسطه محمد بن خالد برقی از بکر بن صالح روایت کرده است.۱۰
3. علی بن حدید [بن حکیم مدائنی ازدی ساباطی]
سومین فردی که مرحوم خویی به عنوان استاد ضعیف اشعری یاد کرده «علی بن
1.. رجال النجاشی، ص۱۰۹، ش۲۷۶ و ص۲۸، ش۵۶؛ رجال ابن الغضائری، ص۴۴، ش۱۹.
2.. رجال النجاشی، ش۵۶: ... ضعفه اصحابنا.
3.. اصول علم الرجال، ج۲، ص۲۴۹.
4.. اختیار معرفة الرجال، ص۵۸۷، ش ۱۰۲۹.
5.. من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۵، ش۷۸ (المشیخه، طریق صدوق به حریز).
6.. تهذیب الاحکام، ج۴، ص۷۳، ح۲۰۳؛ الاستبصار، ج۲، ص۴۰، ح۱۲۶.
7.. الکافی، ج۶، ص۱۹۷، ح۱۳.
8.. همان، ج۲، ص۱۰۱، ح۱۲، و ص۱۸۹، ح۴؛ ج۶، ص۳۳۸، ح۱ و ... : محمد بن یحیی، عن أحمد بن محمد بن عیسی، عن بکر بن صالح، عن الحسن بن علی، عن عبدالله بن ابراهیم، عن علی بن أبی علی اللهبی، عن أبی‌عبدالله علیه السلام قال: إن الله و ...
9.. معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۶۷؛ کلیات فی علم الرجال، ص۲۷۶ - ۲۷۷.
10.. رجال النجاشی، ص۱۰۹، ش۲۷۶: ... احمد بن محمد بن یحیی، قال: حدّثنا أبی، قال: حدّثنا احمد بن محمد بن عیسی قال: حدّثنا محمد بن خالد البرقی، عن بکر بن صالح به.
