ارزيابی و بازيابی مستندات گزارش‌های تاريخی کلينی در باره مولد النبی - صفحه 166

زبیر بن بکار (م256ق) گزارش شده است.۱ به نظر می‌رسد کلینی نیز بر همان روایت، اعتماد کرده است. زبیر بن بکار _ که چنین روایتی نقل کرده _ زمان تولد پیامبر را در ماه رمضان دانسته که هیچ اشکالی از لحاظ زمانی بر تاریخ‌گذاری وی وارد نیست و مدت حمل (از ذی حجه تا رمضان) همان نُه ماه خواهد بود؛ اما بر اساس آنچه کلینی در باره زمان ولادت پذیرفته (ربیع الاول) اشکال تولد پیش از موعد و یا پس از آن پیش خواهد آمد.

3. مكان حمل و ولادت

کلینی مكان حمل را در جَمَره وسطی و در منزل عبد الله بن عبد المطلب و مكان ولادت را در شعب ابو طالب در خانه محمد بن یوسف و گوشه انتهایی سمت راست خانه ذكر كرده كه این خانه را خیزران (مادر‌ هادی و‌ هارون الرشید از خلفای عباسی) بعدها به مسجد تبدیل كرد.

بخشی از اطلاعات ارائه شده کلینی در این زمینه همان اطلاعاتی است که در گزارش زبیر بن بکار (م256ق) آمده است. این گزارش‌ها در کتاب اخبار مکه ازرقی (م ح250ق)، اخبار مکه فاکهی (م272ق) و تاریخ الطبری (م310ق) موجود است.۲ با این حال، کلینی اطلاعات ریز دیگری نیز در باره خانه‌ای که پیامبر در آن متولد شده ارائه کرده که در این منابع موجود نیست. او موقعیت محل تولد پیامبر را چنین توصیف می‌کند که: «چون وارد خانه محمد بن یوسف شوی، محل ولادت در گوشه سمت راست توست». به نظر می‌رسد این افزوده خود کلینی به گزارش و تجربه میدانی و مشاهده مستقیم خود او باشد.

4. مدت ماندن در مکه و مدینه

کلینی مدت اقامت پیامبر را پس از بعثت، در مکه، سیزده سال دانسته که پس از آن به مدینه هجرت کرد و ده سال نیز در آنجا ماند و در سن 63 سالگی درگذشت.

در باره مدت اقامت پیامبر در مدینه اتفاق است و همه آن را ده سال ذکر کرده‌اند،۳ اما در باره مدت زمان اقامت پیامبر در مکه، پس از بعثت اختلاف است و در این باره

1.. الاستیعاب، ج۱، ص۳۰؛ البدایة و النهایة، ج۲، ص۲۶۱؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۶. این گزارش را به نقل از زبیر بن بکار نقل کرده اند.

2.. اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۱۹۸؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۵؛ تاریخ الطبری، ج۲، ص۱۵۶.

3.. امتاع الاسماع، ج۱، ص۶۴.

صفحه از 183