جايگاه ابن اثير و کتاب النهاية في غريب الحديث و الأثر - صفحه 101

از طرف ديگر، در بررسي انجام شده بيش از 1500 بار نام ابن اثير و نظراتش، در اين کتاب مشاهده مي‌شود که اين نيز گوياي اعتماد زبيدي به نظرات ابن اثير است (در اين جا براي روشن شدن مطلب ذيل حرف همزه تعدادي از مواد را بررسي کرديم و نظرات ابناثير را ذيل اين مواد يافتيم: بذأ، ثرطأ، جرأ، جمأ، جنأ، حکأ، خذأ، خلأ، درأ، دربأ، ذبأ، رشأ، سبأ، سلطأ، شرأ، شنأ، شوأ، فسأ، قرأ، کفأ، کلأ، لفأ، مرأ، ملأ، نبأ، ندأ، نزأ، نشأ، نکأ، نمأ، وبأ، وطأ، ومأ، هرأ).
آن چه تا کنون مشاهده کرديم توجّه بالاي لغويان پس از ابن اثير به کتاب النهايه بود.

4ـ 2. کتابهاي غريب

يکي از مهم‌ترين کتب غريب پس از النهايه، کتاب مجمع البحرين طريحي(م 1085 ق) است. مجمع البحرين که يکي از مهم‌ترين کتابهاي غريب قرآني و حديثي پس از النهايه به شمار مي‌رود، امروزه در کنار مفردات راغب به عنوان يک معجم کاربردي لغت، مورد استفاده فراوان اهل علم قرار ميگيرد.
به تصريح طريحي، کتاب النهايه ابن اثير يکي از منابع وي در شرح کلمات غريب قرآن و احاديث بوده که توجّه غريب‌نگاران پس از ابن اثير را به نظرات وي نشان مي‌دهد (مجمع البحرين و مطلع النيرين، مقدّمه مؤلّف). در اين کتاب، بيش از ده بار به نظرات ابن اثير در النهايه تصريح شده است (همان، ج1، ص 10، 133، 348، ج 2، ص244، 276، ج 3، ص 252، 304، 381، 381، ج 4، ص 369).
در کتاب التحقيق في کلمات القرآن الکريم نيز که يکي از کتابهاي تحقيقي و واژه‌شناسي شيعه به شمار ميرود، توجّه بالايي نسبت به نظرات ابن اثير مشاهده ميشود؛ توجّهي که نشانه توجّه غريب‌نگاران شيعه به کتاب النهايه است.
آقاي مصطفوي با نوشتن اين کتاب در قرن پانزدهم، کار قوي و محکمي در معرّفي کلمات قرآني انجام داده است که امروزه نيز بسيار مورد استفاده محقّقان قرار دارد ( التحقيق في کلمات القرآن الکريم، ج 3، ص 252، ج 4، ص 74، ج 9، ص 152، ج 10، ص 11، 178، ج 11، ص 20، ج 13، ص 29).

4ـ 3. کتابهاي حديثي

کتابهاي حديثي، بر اساس فروعات علوم حديث به دستههاي مختلف تقسيم ميشوند. از ميان علوم حديث و کتب مربوط به آن، کتب شرح حديث بيشترين استفاده را از کتاب‌هاي غريب الحديث نمودهاند؛ کتابهايي که علاوه بر جمع آوري احاديث به فقه الحديث آنها نيز توجّه داشتهاند و امروزه مورد استفاده همگان قرار ميگيرند.
بحار الأنوار علّامه مجلسي (م 1111 ق) و الوافي فيض کاشاني (م 1091 ق)، از مهم‌ترين کتابهاي شيعه در اين زمينه هستند که پس از ابن اثير نوشته شده‌اند. هم‌چنين فتح الباري

صفحه از 107