با اين توضيح ميتوان گفت سيوطي نيز که خود يکي از صاحب نظران در علوم عربي است، او را به عنوان اديبي لغوي ميشناسد.
وقتي به آثار ابن اثير مينگريم کتابهاي نحوي او نيز جلوه ميکند. کتاب تهذيب فصول ابن الدهان، کتابي نحوي و شرحي بر الفصول في القوافي استادش ابن دهان است که سيوطي و ياقوت نام اين کتاب را ذکر کردهاند.
کتاب البديع في النحو، ديگر کتاب ابن اثير نيز مورد تصريح ياقوت، قفطي و سيوطي است (بغية الوعاة، ج2، ص 275؛ معجم الأدباء، ج 17، ص 73؛ إنباه الرواة علي أنباه النحّاه، ج 3، ص 258). کتاب الباهر في الفروق في النحو، اثر ابن اثير است که ياقوت و سيوطي آن را ذکر کردهاند (همان‌جا).
داشتن چهار کتاب نحوي، خود گوياي توجّه ابن اثير به اين علم و تبحّر وي در اين زمينه است. با آن چه ديديم ميتوان يقين کرد ابن اثير در زمينه لغت و ادب عربي، از جايگاه قابل قبولي برخوردار بوده و مورد توجّه علماي معاصر و پس از خود بوده است.
3ـ2. ابن اثير و حديث‌شناسي
ابن اثير از جمله افرادي است که به تبحّر و آشنايي در حديث و علوم آن معروف بوده است؛ چنان که ياقوت او را عالم در حديث و مباحث رجالي و صحّت و سقم احاديث دانسته است (معجم الأدباء، ج 17، ص 71).
و قفطي در بيان مهم‌ترين امتياز او، کثرت شنيدن حديث را به عنوان امتياز مهم او ذکر کرده است ( إنباه الرواة علي أنباه النحّاه، ج 3، ص 257). ابنکثير نيز در کتاب البداية و النهاية، مهم‌ترين ويژگي ابن اثير را کثرت استماع حديث ميداند ( البداية و النهاية، ج13، ص 66).
آثار بر جاي مانده از او نيز گوياي همين مطلب است. کتاب الشافي که در شرح مسند شافعي نوشته است، يکي از آثار ارزش‌مند ابن اثير است. با مرور اين کتاب ميتوان تسلّط او را بر مباحث فقه الحديثي، رجالي و ديگر علوم حديثي مشاهده کرد.
ديگر کتاب وي در زمينه حديث، منال الطالب في شرح طوال الغرائب است. اين کتاب نيز شرح حديث است و با مرور اجمالي آن، اوّلين چيزي که به ذهن انسان خطور ميکند تسلّط و حضور ذهن مؤلّف در پرداختن به شرح احاديث است. اين کتاب نيز دليل خوبي بر تبحّر ابن اثير در روايات و شناخت و فهم درست آن است.
کتاب النهاية نيز با توجّه به ويژگي‌هاي منحصر به فردش، پشتوانه قوي حديثي و مقبوليتي که دارد، محکم‌ترين دليل بر اين ادّعاست. ابن اثير در مقدّمه آن، به تتبّع کامل کتب حديثي اشاره کرده است. ( النهايه في غريب الحديث و الاثر، مقدّمه مؤلّف).
