اهل الشام الی العراق»؛۱ یعنی تمام اهل شام مردمان خوب و تمام ساکنان عراق بد خواهند بود، یک نمونه روشن از این دست نقلهای رقابتی است. البته در باره ابدال، از میان چهل تن، تعدادی از اهل عراق هستند؛ اما لابد بر اساس آن حدیث، ابدال اهل عراق نیز در نهایت به شام خواهند آمد.
اما این که این رقابت دقیقاً در ارتباط با بنی امیه بوده، شواهد زیادی دارد. طبعاً نمیدانم کی این روایات جعل شده، اما متن آنها تا حدود زیادی به ما کمک میکند.
4. روش نقد آخر الزمانی
روایات آخر الزمانی روش نقد خاص خود را دارد؛ گاه صورت خبر تاریخی و واقعی است، اما جهتگیری آن برای آینده است؛ برای مثال، در باره شهری که تاریخی و واقعی است و رویداد مشخصی هم در آن اتفاق افتاده، یک خبر تاریخی نقل میشود، اما در دل آن، گویی گنجی برای آینده نهان میگردد، یا آن که وعدهای آخر الزمانی برای این تحول داده میشود. طبعاً جای تفصیل این بحث در اینجا نیست، اما یک نمونه در باره شام قابل توجه است که همین خبر ذیل است:
در کتاب الفتوح ابن اعثم _ که اندکی هم داستانی است _ متنی در باره نصب معاویه به عنوان امیر شام و نامهای از خلیفه دوم به وی آمده که شگفت و در عین حال کمک کننده است. یزید پسر ابوسفیان از فرماندهان شام، نزدیک مرگ، با ارسال نامهای برای عمر، ضمن بیان اخبار فتوحات، درخواست فرستادن امیری دیگر میکند. وقتی ابوسفیان نزد عمر میرود، او میگوید که معاویه فرزند دیگرت را به جای او میفرستم و ابوسفیان او را دعا میکند که صله رحم کرده است. سپس عمر نامهای به معاویه میفرستد و میگوید که خداوند اسلام را عزت داده و مشرکان را ذلیل کرده است. پیامبر صلی الله علیه وآله هم خبر فتح شام را به امت خود داده و آنان را به صاحب شدن خزاین شام و اموال آنان وعده داده و اکنون آنها به دست آمده است؛ به خصوص شهر مشهور قیساریه، چنان که روم را برابر ما خاضع کرده است. اکنون باید فتح عسقلان و غزه و توابع آن را تمام کنی؛ چرا که:
لأن رسول الله _ صلی الله علیه و سلّم _ أخبرنا بأنه ستکون فی الشام فتوح، و إنی أبشرک بفتح هاتین البلدتین غزة و عسقلان، کما أن الرسول علیه السلام أخبر بأنه متی اشتعلت نار الفتنة فی المشرق و المغرب، و تعذرت الإقامة فعلیکم بعسقلان و ما فوقها.
1.. فضائل الشام، محمد بن احمد بن عبدالهادی، ص۲۳.