جستاری در مفهوم «نسخه»؛ سبکی در گردآوری و گزارش احادیث - صفحه 44

همه شواهد نشان می‌دهد که این، همان کتابی است که نجاشی آن را معرفی کرده است. این «نسخه» حاوی روایات امام رضا علیه السلام ، از پدرانش علیهم السلام ، از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و تعدادی از آنها از امامان پیشین علیهم السلام است.

شیخ صدوق و برخی از محدثان نیز احادیث دیگری از احمد بن عامر طایی روایت کرده‌اند که در این کتاب موجود نیست، اما در شیوه اسناد، مشابه است.۱ با توجه به تعداد این احادیث، به نظر می‌رسد که مجموعه این «نسخه» بسیار بیشتر از مقداری بوده که هم اکنون با عنوان صحیفة الإمام رضا علیه السلام به چاپ رسیده است. ذهبی نیز از «نسخه» ابی احمد عامر بن سلیمان طایی۲ نام برده و از آن به «نسخة کبیرة» یاد کرده است.۳

مسند الإمام الرضا علیه السلام ؛ نسخه‌ای بر جای مانده

نجاشی در گزارشی دیگر، داود بن سلیمان بن جعفر، ابو احمد قزوینی را نیز صاحب نسخه‌ای از امام رضا علیه السلام معرفی نموده و آورده است:

له کتاب عن الرضا علیه السلام ، أخبرنی محمد بن جعفر النحوی، قال: حدثنا الحسین بن محمد الفرزدق القطعی، قال: حدثنا أبو حمزة بن سلیمان، قال: نزل أخی داود بن سلیمان و ذکر النسخة.۴

خطیب بغدادی در جایی، به روایت نسخه علی بن موسی الرضا از داود بن سلیمان اشاره نموده است.۵ ذهبی و ابن حجر، از رجال شناسان اهل سنت، داود بن سلیمان جرجانی غازی را تضعیف نموده و صاحب نسخه‌ای ساختگی از امام رضا علیه السلام معرفی کرده‌اند.۶

1.. برای نمونه، ر.ک: الخصال، ص۲۰۸، ح۳۰؛ ص۲۲۱، ح۴۸؛ ص۲۶۲، ح۱۴۰؛ ص۳۸۴، ح۶۲؛ علل الشرائع، ج۲؛ ص۴۹۴، ح۱، ص۵۲۰، ح۱؛ ص۵۵۴، ح۱؛ الأمالی (الطوسی)، ص۲۷۹، ح۵۳۴، ص۳۴۵، ح۷۱۲؛ کفایة الأثر، ص۱۶۶؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج۲، ص۱۸۷؛ العمدة، ص۲۸۳.

2.. با توجه به سایر شواهد صحیح آن «أحمد بن» است.

3.. میزان الأعتدال، ج۳، ص۱۵۸.

4.. فهرست النجاشی، ص۱۶۱، ش۴۲۶.

5.. تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۶۹، ش۶۴۶۷. نیز ر.ک: الأنساب، ج۴، ص۴۹۵.

6.. «داود بن سلیمان الجرجانی الغازی. عن علی بن موسی الرضا و غیره. کذبه یحیی بن معین، و لم یعرفه أبو حاتم، و بکل حال فهو شیخ کذاب له نسخة موضوعة علی الرضا رواها علی بن محمد بن مهرویه القزوینی الصدوق عنه» (میزان الاعتدال، ج۲، ص۸، ش۲۶۰۸). نیز، ر.ک: لسان المیزان، ج۲، ص۴۱۷).

صفحه از 51