پژوهشی در باره احادیث نهی کننده از تعلیم سوره یوسف به زنان - صفحه 54

۱. عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ، عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ رَفَعَهُ قَال:َ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام : لَاتُعَلِّمُوا نِسَاءَکُمْ سُورَةَ یُوسُفَ‏ وَ لَا تُقْرِءُوهُنَّ إِیَّاهَا، فَإِنَّ فِیهَا الْفِتَنَ وَ عَلِّمُوهُنَّ سُورَةَ النُّورِ، فَإِنَّ فِیهَا الْمَوَاعِظَ.۱
۲. عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ جُمْهُورٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَیُّوبَ، عَنِ السَّکُونِیِّ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام ... فَقَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله : حَقُّ الْوَلَدِ عَلی وَالِدِهِ إِذَا کَانَ ذَکَراً أَنْ یَسْتَفْرِهَ أُمَّهُ‏ وَ یَسْتَحْسِنَ اسْمَهُ وَ یُعَلِّمَهُ کِتَابَ اللَّهِ وَ یُطَهِّرَهُ وَ یُعَلِّمَهُ السِّبَاحَةَ، وَ إِذَا کَانَتْ أُنْثی أَنْ یَسْتَفْرِهَ أُمَّهَا وَ یَسْتَحْسِنَ اسْمَهَا وَ یُعَلِّمَهَا سُورَةَ النُّورِ، وَ لَا یُعَلِّمَهَا سُورَةَ یُوسُفَ‏، وَ لَا یُنْزِلَهَا الْغُرَفَ، وَ یُعَجِّلَ سَرَاحَهَا إِلی بَیْتِ زَوْجِهَا...۲

شیخ طوسی(م460ق) روایت اخیر را در کتاب الطلاق، باب «الحکم فی أولاد المطلقات من الرضاع و حکمهم بعده و هم أطفال» به نقل از محمد بن یعقوب کلینی آورده است.۳

شیخ صدوق نیز (م381ق) در کتاب النکاح، باب «حق المرأة علی الزوج» آورده است:

۳. رَوی إِسْمَاعِیلُ بْنُ أَبِی زِیَادٍ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ علیه السلام ، عَنْ آبَائِهِ علیهم السلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله :‏ لَاتُنْزِلُوا نِسَاءَکُمُ الْغُرَفَ، وَ لَاتُعَلِّمُوهُنَّ الْکِتَابَةَ، وَ لَاتُعَلِّمُوهُنَّ سُورَةَ یُوسُفَ، وَ عَلِّمُوهُنَّ الْمِغْزَلَ وَ سُورَةَ النُّورِ.۴

1.. حضرت علی علیه السلام فرمود: سوره یوسف را به زنانتان تعلیم ندهید و آن را برای آنان نخوانید؛ چرا که در این سوره [برای زنان] فتنه‌هاست. به آنان سوره نور را آموزش دهید که در آن پندهاست (الکافی، ج‏۵، ص۵۱۶). لازم به ذکر است که مرحوم کلینی در باب «تأدیب النساء»، روایت دیگری را مرتبط با موضوع، اما بدون عبارت مربوط به منع تعلیم سوره یوسف نقل کرده است: «عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ النَّوْفَلِیِّ، عَنِ السَّکُونِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اللهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وآله لَا تُنْزِلُوا النِّسَاءَ بِالْغُرَفِ وَ لَا تُعَلِّمُوهُنَّ الْکِتَابَةَ وَ عَلِّمُوهُنَّ الْمِغْزَلَ وَ سُورَةَ النُّورِ».

2.. سکونی می‌گوید: به محضر امام صادق علیه السلام شرفیاب شدم ... ایشان فرمود: رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمودند: حق فرزند بر پدر این است که اگر پسر باشد، مادرش را گرامی دارد، نام نیکو بر او نهد، قرآن را به او تعلیم دهد، او را پاک گرداند [ختنه کند] و به او شنا آموزش دهد. اما اگر دختر باشد، حق او بر پدر این است که مادرش را گرامی دارد، نام نیکو بر او نهد، سوره نور را به او تعلیم دهد و سوره یوسف را به او یاد ندهد، او را در غرفه‌ها منزل ندهد و در فرستادنش به خانه همسرش عجله کند (همان، ج‏۶، ص۴۸ – ۴۹).

3.. تهذیب الأحکام، ج‏۸، ص۱۱۲. ملاحظه می‌گردد شیخ طوسی در مجموع کتب روایی و فقهی خود، فقط در تهذیب الاحکام و فقط یک روایت را نقل کرده است.

4.. سکونی از امام صادق علیه السلام از پدرش، از پدرانش علیهم السلام روایت کرده که رسول خدا صلی الله علیه وآله فرموده‏اند: زنانتان را در طبقات فوقانی [غرف] جای ندهید و به آنان نوشتن نیاموزید و نیز سوره یوسف را تعلیمشان ندهید، و ریسندگی و سوره نور را به آنان بیاموزید. (من لایحضره الفقیه، ج‏۳، ص۴۴۲). گفتنی است که کلینی و ابن اشعث مشابه این روایت را به سند خود از امام صادق علیه السلام روایت کرده‌اند. البته در نقل ایشان عبارت «لَا تُعَلِّمُوهُنَّ سُورَةَ یُوسُفَ» وجود ندارد (الکافی، ج‏۵، ص۵۱۶؛ الجعفریات، ص۹۸).

صفحه از 76