پژوهشی در باره احادیث نهی کننده از تعلیم سوره یوسف به زنان - صفحه 60

سکونی۱ و نیز اعتماد نسبی نجاشی به نوفلی و سکوت او از جرح سکونی و همچنین توثیق آن دو نزد متأخران،۲ ‏ دلیلی بر ضعیف دانستن روایت وجود ندارد. از این رو، آن را به جهت وجود سکونی عامی، موثق۳ ارزیابی می‌کنیم.

در سند روایت شماره چهار جعفر بن محمد بن عماره و پدرش واقع شده‌اند که وضعیت رجالی این دو، مشخص نیست و در کتب رجالی نامی از ایشان ذکر نشده است. برخی احتمال داده‌اند که جعفر بن محمد بن عماره از راویان عامه است.۴ در باره جابر بن یزید جعفی نیز گفته شده که او «مختلط»۵ است و بسیاری از ضعفا از او روایت کرده‌اند.۶ بنا بر این، سند این روایت نیز وضعیت مطلوبی ندارد.۷

در پایان باید گفت که از مجموع نقل‌های مذکور در منابع روایی شیعه، بنا بر نظر مشهور، سند دو روایت کلینی، روایت مرسل شیخ صدوق در من لایحضره الفقیه و سند روایت منقول در الخصال ضعیف شناخته می‌شود و سند روایت مسند من لایحضره الفقیه، صرف نظر از دیدگاه برخی در باره نوفلی، موثق شناخته می‌شود.

1.. توضیح آن که بخش پایانی طریق نجاشی به کتاب التقیة نوفلی با سند مذکور در الکافی یکسان است و در هر دو «ابراهیم بن هاشم، عن الحسین بن یزید النوفلی» آمده است (رجال‏ النجاشی، ص۳۸؛ الکافی، ج‏۵، ص۵۱۶). نیز بخشی از طریق نجاشی به کتاب سکونی از این قرار است: «حدثنا علی بن إبراهیم بن هاشم، عن أبیه، عن النوفلی، عن إسماعیل بن أبی زیاد السکونی الشعیری بکتابه» (رجال‏ النجاشی، ص۲۶). شیخ طوسی نیز به کتاب‌های سکونی دو طریق دارد که بخشی از آن دو طریق عبارت است از: «الصفار، عن إبراهیم بن هاشم، عن الحسین بن یزید النوفلی، عن السکونی» و «علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن النوفلی، عن إسماعیل بن مسلم الشعیری» (فهرست ‏الطوسی، ۳۳).

2.. معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۱۰۶ و ۱۰۷؛ ج۶، ص۱۱۴؛ الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیة، ص۵۶ - ۵۸.

3.. حدیثی که دارای اتصال سند و منتهی به معصوم باشد و همه راویان آن توثیق شده باشد؛ گر چه همه یا بعضی از راویان آن امامی مذهب نباشند (دراسات فی علم الدرایة، ص۳۰).

4.. قاموس الرجال، ج۲، ص۶۷۷.

5.. بیشتر به راوی‌ای گفته می‌شود که در اخذ و نقل حدیث دقت و توجه کافی نداشته و صحیح و سقیم و غث و ثمین را با هم نقل می‌کند. برخی این اصطلاح را به معنای فساد عقیده نیز می‌دانند (دراسات فی علم الدرایة، ص۱۳۴).

6.. رجال‏ النجاشی، ص۱۲۸؛ رجال ابن‏الغضائری، ص۵۰.

7.. لازم به ذکر است که سند روایت مذکور از نام محمد بن زکریا به بعد مشابه یکی از طرق نجاشی به کتاب‌های جابر بن یزید جعفی است. نکتۀ قابل ملاحظه در این جا این است که در این دو سند مشابه، یک تفاوت وجود دارد و آن، این که نجاشی بر خلاف شیخ صدوق، نام یک راوی بین پدر جعفر بن محمد بن عماره و جابر افزوده است. به عبارتی، می‌توان گفت بر اساس طریق مذکور در رجال النجاشی، در واقع، راوی از جابر بن یزید، عمرو بن شمر است: «محمد بن زکریا الغلابی، عن جعفر بن محمد بن عمار، عن أبیه، عن عمرو بن شمر، عن جابر» (رجال النجاشی، ص۱۲۹).

صفحه از 76