پژوهشی در باره احادیث نهی کننده از تعلیم سوره یوسف به زنان - صفحه 64

سوره یوسف، منافات وجود دارد.

شیخ صدوق در ثواب الأعمال به سند خود از ابو بصیر از امام صادق علیه السلام نقل کرده است:

مَنْ قَرَأَ سُورَةَ یُوسُفَ علیه السلام فِی کُلِّ یَوْمٍ أَوْ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ بَعَثَهُ اللَّهُ تَعَالی یَوْمَ الْقِیَامَةِ، وَ جَمَالُهُ مِثْلُ جَمَالِ یُوسُفَ علیه السلام ، وَ لَا یُصِیبُهُ فَزَعٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، وَ کَانَ مِنْ خِیَارِ عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِینَ، وَ قَالَ: إِنَّهَا کَانَتْ فِی التَّوْرَاةِ مَکْتُوبَةً.۱

عیاشی و طبرسی این روایت را، با اندکی تفاوت، بدون ذکر سند نقل کرده‌اند.۲ منابع روایی و تفاسیر روایی متأخر، غالباً این روایت را به نقل از مجمع البیان طبرسی و ثواب الاعمال شیخ صدوق ذکر کرده‌اند؛۳ البته روایت مذکور به لحاظ سندی وضعیت مطلوبی ندارد و ضعیف شناخته شده است.۴

روایت دیگر را طبرسی در مجمع البیان، به صورت مرسل نقل کرده است:

أبی بن کعب عن النبی صلی الله علیه وآله قال: علموا أرقاءکم سورة یوسف، فإنه أیما مسلم تلاها و علمها أهله و ما ملکت یمینه، هون الله تعالی علیه سکرات الموت و أعطاه القوة أن لا یحسد مسلماً.۵

1.. امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس سوره یوسف را در هر روز یا در هر شب بخواند، خدای متعال او را در روز قیامت در حالی برمی‏انگیزد که مانند یوسف زیباست و در روز قیامت هیچ ترسی به او نخواهد رسید و از بهترین بندگان صالح خداوند خواهد بود. و نیز فرمودند: این سوره در تورات نیز آمده است. ص۱۰۶.

2.. تفسیر العیّاشی، ج‏۲، ص۱۶۶؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۵، ص۳۱۵.

3.. تفسیر الصافی، ج‏۳، ص۵۵؛ تفسیر البرهان، ج۳، ص۱۵۳؛ نورالثقلین، ج۲، ص۴۰۸؛ بحار الانوار، ج۸۹، ص۲۷۹؛ وسائل الشیعة، ج‏۶، ص۲۵۱.

4.. سند روایت چنین است: أَبِی رحمت الله علیه قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی الْقَاسِمِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اللهِ علیه السلام ». ظاهراً مقصود از « الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ، عَنْ أَبِیهِ» در این سند، بطائنی پسر و پدر است (معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۱۶- ۱۷). در تأیید این مطلب باید گفت: در سند روایت مورد بحث، حسن بن علی، از پدرش، از ابوبصیر روایت کرده است و از سویی دیگر، به تصریح منابع رجالی، پدر حسن بن علی بن ابی حمزه، قائد ابوبصیر یحیی بن قاسم بوده است. بنا بر این، بیان فوق تأیید می‌شود. لازم به ذکر است که هر دو شخصیت نامبرده، به شدت مورد طعن و جرح رجالیان قرار گرفته‌اند (رجال الکشی، ص۴۰۳، ۴۰۵، ۴۴۳، ۵۵۲؛رجال النجاشی، ص۳۶، ۲۴۹؛ رجال ابن الغضائری، ص۵۱، ۸۳).

5.. ابی بن کعب از پیغمبر صلی الله علیه وآله روایت کرده که فرمود: به بردگانتان سوره یوسف را تعلیم کنید که هر مسلمانی این سوره را بخواند و آن را به خانواده و بردگان خود یاد دهد، خداوند سختی‌های مرگ را بر وی آسان می‌گرداند و نیرویی به وی می‌دهد که نسبت به هیچ مسلمانی حسد نبرد (مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۵، ص۳۱۵). به نظر می‌رسد این روایت در سایر منابع روایی و تفسیری متقدم شیعه نقل نشده است و متأخران نیز از طبرسی نقل کرده‌اند (المصباح للکفعمی (جنة الأمان الواقیة)، ص۴۴۰؛ تفسیر نور الثقلین، ج‏۲، ص۴۰۸؛ تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج‏۶، ص۲۶۸؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏۴، ص۳۴۲).

صفحه از 76