6. نهی تعلیم برای مقطع زمانی یا مکانی خاص
برخی دیگر از عالمان، این روایات را ناظر به دورهای خاص۱ یا گروهی خاص از زنان۲ دانستهاند.
این وجه مناسبتر به نظر میرسد؛ چرا که نزاهت سوره و هدایتبخشی آن محفوظ است و اشکال کار به مخاطب _ که گروهی خاص از زنان یا برههای خاص از زمان که چنین افرادی بیشتر وجود داشتند _ برمی گردد. در تأیید وجه اخیر باید گفت که تأمل در تفکر و طنازیهای بازیگر نقش اول زن داستان حضرت یوسف و ادبیات خاصی که او به کار گرفته است، بیدرنگ موجب تحریک زنان میشود. حال، اگر گروهی در این بخش از آیات توقف نموده و فراتر نروند و در پی جهت هدایتی سوره مبارکه نباشند، این بخش از سوره برای این گروه خاص زیانآور و بدآموز میشود.
گفتنی است که این وضعیت مختص برخی زنان نیست، بلکه برخی مردان نیز گاه دچار لغزش میشوند؛ اما ظاهراً روایات مورد بحث، آسیب پذیرتر بودن زنان را یادآور شده است.
7. کم فایده تر بودن تلاوت سوره یوسف نسبت به تلاوت سوره نور برای زنان
آخرین توجیهی که به آن میپردازیم، این است که تلاوت سوره یوسف توسط زنان نسبت به برخی سورههای دیگر، از جمله سوره نور از نظر تربیتی، کم فایده و کم تأثیرتر است.۳ اگر بگوییم این سخن در صدد بیان اهمیت و اولویت نکات تربیتی سوره نور در خصوص زنان و دختران است، بدون این که بخواهد جنبه هدایتگری و نکات تربیتی سوره یوسف نسبت به زنان را نفی کند، توجیه صحیحی به نظر میرسد.
بر اساس توجیهات مذکور، رویکرد غالب در خصوص روایات متعارض، پذیرش اصل این دست روایات است؛ گر چه برخی از این توجیهات تا حدّی قابل قبول است، اما تطبیق کامل این گونه توجیهات با عموم و اطلاق نصّ روایت منقول از حضرت علی علیه السلام ۴ و نیز با
1.. إستفتاءات المرجع الدینی الأعلی السید السیستانی مد ظله، ص۵۷۷.
2.. اسباب اختلاف الحدیث، ص۲۱۶؛ روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج۸، ص۳۷۵-۳۷۶؛ ترجمۀ من لایحضره الفقیه، ج۵، ص۹۱- ۹۲؛ تفسیر نمونه، ج۹، ص۲۹۷؛ بحوث فقهیة مهمة، ص۱۵۱- ۱۵۲.
3.. اسباب اختلاف الحدیث، ص۲۱۵- ۲۱۶.
4.. «لَاتُعَلِّمُوا نِسَاءَکُمْ سُورَةَ یُوسُفَ وَ لَا تُقْرِءُوهُنَّ إِیَّاهَا فَإِنَّ فِیهَا الْفِتَنَ وَ عَلِّمُوهُنَّ سُورَةَ النُّورِ فَإِنَّ فِیهَا الْمَوَاعِظَ» (الکافی، ج۵، ص۵۱۶).