الگوی اسلامی سلسله مراتب در خانواده با رویکرد روانشناختی - صفحه 83

«قیّمون»،۱ «مسلّطون»،۲ «قیام الولاة علی الرعیة»،۳ «رئیسها۴ و کبیرها و الحاکم علیها و مؤدّبها»،۵ «قوّامون علیهن بإلزامهن»،۶ «استیلاء»۷ و معانی شبیه این‌ها.۸ دوم، معانی که دال بر حراست، حفاظت و نگاهداری است؛ مانند «حافظون»،۹ « یقوم بأمرها و یهتمّ بحفظها»،۱۰ «یقومون بشئونهن»،۱۱ «تدبیر و تنظیم زندگی»۱۲ و معانی شبیه این موارد.

اما با توجه به تعلیل‌هایی که برای قوامیت مرد در ادامه آیه آمده است، می‌توان گفت فقط معنای اول صحیح است؛ چرا که برتری‌های خدادادی مردان نسبت به زنان و انفاق مردان بر زنان با حراست و حافظ بودن مردان نمی‌سازد و این جمله بی‌معناست که چون مردان برتری‌های خدادادی دارند و بر زنان انفاق می‌کنند، پس باید به زنان رسیدگی کرده و از آنان حفاظت و مراقبت کنند، بلکه باید گفت با توجه به این که مردان برتری‌های خدادادی نسبت به زنان دارند و به زنان انفاق می‌کنند، سرپرست و مدیر زنان خواهند بود. بنا بر این، معنای دقیق و متناسب قوامون در آیه، سرپرست و مدیر است؛ نه مراقبت‌کننده، نگه‌دارنده یا رسید‌گی‌کننده.

در ادامه آیه، زنان در قبال جایگاه بالاتر مردان در خانواده، به دو گروه تقسیم می‌شوند: گروه اول، زنان صالح که مطیع شوهر۱۳ و یا مطیع خدا در پذیرش قوامیت شوهر و اطاعت از

1.. الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، ج۱، ص۳۱۲؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، ج۳، ص۶۹؛ تفسیر القرآن الکریم، ص۱۱۴.

2.. آیات الأحکام، ج‏۲، ص۳۴۱؛ تفسیر الجلالین، ص۸۷؛ تفسیر روح البیان‏، ج۲، ص۲۰۲؛ ‏الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج۳، ص۳۰۲؛ تفسیر اثنا عشری‏، ج۲، ص۴۲۰.

3.. روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج۳، ص۲۴؛ الأصفی فی تفسیر القرآن، ج‏۱، ص۲۰۸؛ زبدة البیان فی أحکام القرآن، ص۵۳۷؛ زبدة التفاسیر، ج‏۲، ص۵۹.

4.. الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، ج‏۳، ص۲۱۷.

5.. آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن‏، ج۲، ص۱۰۵.

6.. تیسیر الکریم الرحمن، ص۱۸۶.

7.. جواهر الحسان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۲۲۹.

8.. من هدی القرآن، ج‏۲، ص۷۵؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۴، ص۳۴۴.

9.. الفواتح الالهیه و المفاتح الغیبیه‏، ج۱، ص۱۵۲.

10.. مفاتیح الغیب، ج۱۰، ص۷۰.

11.. الموسوعة القرآنیة، ج۹، ص۳۰۴.

12.. ‏انوار درخشان، ج‏۴، ص۵۲.

13.. آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن‏‏، ج۲، ص۱۰۶؛ آیات الأحکام، ج‏۲، ص۳۴۱؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۳، ص۶۹؛ انوار درخشان، ج‏۴، ص۵۲؛ من هدی القرآن، ج‏۲، ص۷۵؛ المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۴، ص۳۴۴

صفحه از 100