بیان مسأله

خانواده مجموعه‌ای است که بر اساس ازدواج بین یک مرد و دست کم یک زن شکل می‌گیرد و در آن مناسبات خونی یا اسنادیافته وجود دارد که معمولاً دارای اشتراک مکانی بوده و کارکردهای گوناگون شخصی، جسمانی، اقتصادی، تربیتی و ... دارد.^۱ خانواده یک جامعه کوچک است و همان طور که امیرالمومنین علیه السلام می‌فرماید، جامعه نیاز به حکومت و مدیریت دارد و بدون آن، زندگی اجتماعی به هرج و مرج و آشفتگی کشیده می‌شود،^۲ خانواده نیز، بی‌نیاز از حاکمیت و ولایت نیست.^۳

نیاز به داشتن یک مدیر و سرپرست در خانواده و وجود سلسله مراتب در میان اعضای آن، بیش از هر اجتماع دیگری احساس می‌گردد؛ چرا که نبود سلسله مراتب در خانواده، مستلزم عوارض و آسیب‌های متعدد در کل نظام خانواده و زیرمجموعه‌های آن است. سلسله ‌مراتب در خانواده نقش مهمی در تعاملات میان اعضای خانواده دارد. کم و کیف سلسله ‌مراتب در خانواده، در افزایش مشارکت اجتماعی،^۴ مشارکت اجتماعی ذهنی،^۵ عزت نفس اعضاء،^۶ سلامت روانی،^۷ شکل‌گیری شخصیت فرزندان، جامعه‌پذیری، انسجام خانواده و حتی خوشبختی زناشویی اثر می‌گذارد.^۸ همچنین زمانی که سلسله ‌مراتب، به طور روشن و واضح بین اعضای خانواده وجود داشته باشد، اعضا فرصت مناسب جهت رشد فردی و افزایش اعتماد به ‌نفس در خانواده خواهند داشت.^۹

خانواده مانند دیگر نظام‌های انسانی و اجتماعی دارای یک سازمان است. در هر سازمان، هر فرد برای خود جایگاه ویژه‌ای دارد که نشانه میزان تأثیر او بر دیگران است. در جوامع انسانی، سازمانی که همه افراد در آن در یک رتبه باشند، دیده نمی‌شود.^۱۰ اگر چیزی