یاد میشود.۱ خانواده دموکراتیک، آنتیتز مردسالاری و زنسالاری است.
از سوی دیگر، با توجه به نگرش بسیار منفی فمینیستها به پدرسالاری، روشن است که مفهوم «قوّامیت» در فرهنگ اسلامی نیز به صورت یکی از کانونهای اصلی هجومها و انتقادهای فمینیستی درآید؛ چرا که آن را نماد بارز پدرسالاری قلمداد کردهاند.۲
به همین دلیل، در عصر حاضر، نظام خانواده دچار مشکلات و چالشهای اساسی گردیده است.۳ نظریات جدید خانواده، به تغییر نظام سلسله مراتب در خانواده، به سوی خانواده دموکراتیک منجر شده است.۴ این در حالی است که الگوی کاملی از سلسله مراتب در خانواده، از سوی نظریه پردازان مسلمان ارائه نگردیده است. الگو یا مدل یعنی شکل آرمانی و استاندارد۵ که از بازنمایی یک ساختار مرکب، خواه عینی و خواه انتزاعی، به دست میآید و برای فهم چگونگی پیوند و اتصال اجزاء، مورد استفاده قرار میگیرد.۶ نبود الگوی اسلامی سلسله مراتب در خانواده، و تبیین آن، سبب ترویج و گسترش بیش از پیش الگوی دموکراتیک گردیده است و این مطلب بیانگر ضرورت طراحی الگوی کامل اسلامی سلسله مراتب در خانواده و تبیین علمی و عقلی آن است.
اکنون سؤال این است که در برابر نظریات جدید، نظریه اسلام در باره نظام سلسه مراتب در خانواده چیست؟ به بیان دیگر، الگوی اسلامی سلسله مراتب در خانواده چیست؟ چگونه تبیین میگردد؟
پیشینه پژوهش
مفسران قرآن کریم، از صدر اسلام تا زمان حاضر، با توجه به آیه 34 سوره نساء، سرپرستی یا مراقبت خانواده را از آن مرد دانستهاند.۷ مروی سرپرستی محدود مردان در حوزه وظایف واجب زنان را از آیه 34 سوره نساء به دست آورده است.۸ رحمانی، پس از بررسی آیه 34
1.. زن، قدرت و خانواده: پژوهشی در جایگاه زن در هرم قدرت در خانواده، ص۳۲.
2.. اسلام و تفاوتهای جنسیتی، ص۴۷.
3.. مدیریت خانواده در نظریههای جامعه شناسی در مقایسه با نظریه علامه طباطبایی، ص۱۰۰.
4.. بررسی توزیع قدرت در خانواده، ص۱۵.
5.. فرهنگ جامع روانشناسی، ذیل واژه Model.
6.. فرهنگ جامع روانشناسی _ روانپزشکی و زمینههای وابسته، ذیل واژه الگو.
7.. المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۴۴؛ تفسیر نمونه، ج۳، ص۳۷۰؛ مفاتیح الغیب، ج۱۰، ص۷۰؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۶۹.
8.. سرپرستی خانواده با نگاه به آیه ۳۴ سوره نساء، ص۹۹ – ۱۱۲.