سوره نساء و با توجه به شواهدی که در آیه موجود است، به این نتیجه میرسد که مردان، تدبیرگر و سرپرست امور زنان هستند.۱ بهشتی مینویسد تا آنجا که اطاعت شوهر مستلزم نافرمانی خداوند نیست، زن باید مطیع شوهر باشد و از دستوراتش تخلف نکند.۲ به نظر سالاریفر، تعالیم اسلام بر لزوم سلسله مراتب و اقتدار بیشتر شوهر در خانواده تأکید دارد.۳ ایازی و ناصحی به این نظر دست یافتهاند که خانواده اسلامی، دارای نظام «شوهر محور» با گرایش «دوسویه» است.۴ بستان، قوامیت در اسلام را با مردسالاری متفاوت دانسته و به نوعی سرپرستی محدود مردان اشاره دارد.۵
بررسی و دقت در پیشینه موجود نشان میدهد که سلسله مراتب در خانواده از نگاه منابع اسلامی و پژوهشگران مسلمان، به صورتی دقیق و گسترده، مانند آنچه در روانشناسی خانواده و نظریات فمینیستی مطرح است، بررسی نشده و برای آن الگویی کامل طراحی نشده است. در ادامه به برخی از نقاط ضعف موجود در تحقیقات ذکر شده میپردازیم:
1. پژوهشهای اندکی در زمینه ساختار خانواده، به خصوص سلسله مراتب در خانواده از نگاه منابع اسلامی وجود دارد.
2. بحث سلسله مراتب در خانواده به صورت یک موضوع مستقل مورد بررسی و دقت قرار نگرفته و همیشه به صورت تابعی از مباحث دیگر مطرح گردیده است.
3. نظریات و بررسیها به صورت محدود بوده و فقط به مسأله قوامیت مرد و جایگاه او در خانواده پرداخته است و دیگر اعضای خانواده مورد بررسی و پژوهش قرار نگرفته است.
4. فقط به برخی از منابع موجود در دین مقدس اسلام مانند آیه 34 سوره نساء، پرداخته شده و معمولاً از دیگر آیات و روایات صرف نظر شده است.
5. در مقابل الگوهای موجود، الگوی اسلامی از سلسله مراتب برای اعضای خانوده ارائه نگردیده است.
بنا بر این، با توجه به نکات ذکر شده، پژوهش حاضر درصدد بررسی منابع دین اسلام است و در نظر دارد که در پایان این پژوهش، یک الگوی کامل از سلسله مراتب در خانواده،
1.. بررسی فقهی مدیریت در روابط زن و شوهر، ص۲۲۱.
2.. خانواده در قرآن، ص۲۷۴.
3.. خانواده در نگرش اسلام و روانشناسی، ص۹۵.
4.. بررسی ساختار توزیع قدرت در رابطه زن_شوهر در خانواده از نگاه آیات و روایات، ص۱۳۱.
5.. اسلام و تفاوتهای جنسیتی، ص۶۸