جایگاه فرزندان در خانواده
جایگاه فرزندان نسبت به پدر و مادر
آیاتی که در ادامه می‌آید، حاوی نکاتی است که مستقیم و غیر مستقیم، جایگاه برتر پدر و مادر را نسبت به فرزندان در خانواده نشان می‌دهد:
«وَ قَضی رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریما».۱
«وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ حُسْناً وَ إِنْ جاهَداکَ لِتُشْرِکَ بی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُون».۲
«وَ إِنْ جاهَداکَ عَلی أَنْ تُشْرِکَ بی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبیلَ مَنْ أَنابَ إِلَیَّ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ».۳
تعبیر «وَصَّیْنَا» و «قَضی رَبُّکَ» نشان می‌دهد که جایگاه برتر والدین، فقط ناشی از طبیعت خانواده و رفتارهای زیستی انسان نیست، بلکه رعایت این جایگاه از طرف فرزندان به صورت تشریعی نیز جعل شده است و یک مسأله ضروری و لازم الاجرا است. این بخش از آیات «وَ إِنْ جاهَداکَ لِتُشْرِکَ بی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما»، گویای آن است که اولاً، اطاعت از والدین ضروری و قطعی است و ثانیاً، حد این اطاعت شرک به خداوند است. همچنین، از تعابیری که در انتهای آیات به کار رفته است، می‌توان به ضرورت این اطاعت پی‌برد.
بنا بر این، از لحاظ سلسه مراتب در خانواده، زیرمجموعه والدین در جایگاه بالاتر قرار دارند و زیرمجموعه فرزندان در جایگاه پایین‌تر قرار داشته و موظف به اطاعت است.
