الگوی اسلامی سلسله مراتب در خانواده با رویکرد روانشناختی - صفحه 94

بیشتر هورمون تستوسترون در بدن مردان، آنها از بدنی عضلانی و قوی‌تر برخوردار بوده و از این حیث سرپرستی و دفاع از خانواده برای آنها امری مناسب‌تر و متناسب‌تر است. در حقیقت، زنان علاوه بر داشتن ظرافت‌های جسمی،۱ به طور طبیعی در هر ماه یک دوره عادت ماهیانه دارند، و در طول عمر خود دوره‌های بارداری و شیردهی را نیز تجربه می‌کنند و در سنین بالاتر نیز با پدیده یائسگی مواجه هستند که در این دوره‌ها، با تغییرات خلقی و جسمی رو به رو بوده و از توان جسمی آنها نیز کاسته شده و حتی نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند.

اما در حوزه تفاوت‌های روانشناختی، به ذکر دو تفاوت عمده عقلی و عاطفی اکتفا می‌شود. تفاوت‌های عقلی که در برخی آیات۲ و روایات۳ آمده است، به صورت کلی نشان از متأثر بودن توانایی عقلی زن از عواطف او دارد که سبب می‌گردد زن برای بررسی و دقت در امور، تحت تأثیر احساسات و عواطف خود بوده و به خوبی مرد نتواند از مهارت‌ها و توانایی‌های عقل خود در امور اجرایی بهره ببرد و توان رتق و فتق امور را به اندازه مرد نداشته‌ باشد. این تفاوت پایه زیستی داشته و ناشی از تفاوت در فیزیولوژی و کارکرد مغز است. مغز زن بیشتر برای همدردی طراحی شده‌ است و مغز مرد برای درک و نظام‌های ساختاری سازماندهی شده‌ است.۴

از حیث عاطفی نیز به صورت کلی مردان از زنان پرخاش‌گرتر هستند۵ و انرژی پسران به طور عمده دنیای بیرون را هدف قرار می‌دهد و بر تسلط بر محیط و کنترل آن متمرکز است؛ در حالی که انرژی روانی دختران به طور عمده متوجه دنیای درونی و عاطفی است و به جنبه‌های ارتباطی در زندگی خود توجه بیشتری دارند.۶ به طور کلی، جنس زن در همه دوره زندگی خود، به ارتباط‌های عاطفی و صمیمی علاقه نشان می‌دهد.۷

در تحلیل تفاوت‌های جنسیتی نیز باید از نظریه مکملیت بهره گرفت: مکملیت در

1.. مرد کیست؟ زن کیست؟ ص۲۲۲- ۲۲۷.

2.. سوره زخرف، آیه ۱۸؛ سوره بقره، آیه ۲۸۲؛ سوره نساء، آیه ۳۴.

3.. نهج البلاغه، نامه ۱۴ و خطبه ۸۰؛ وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ج۱، ص۹۵، ح۳؛ ج۲، ص۵۸۶، ح۶؛ ج۱۴، ص۱۱، ح۱و؛ ج۱۸، ص۲۴۵، ح۱ و ص۱۹۸، ح۵.

4.. مرد کیست؟ زن کیست؟ ص۷.

5.. Gender differences in aggression as a function of provocation: A meta-analysis, p ۴۲۲.

6.. کتاب زن، ص۴۳۱.

7.. روانشناسی افسردگی زنان، ص۲۷.

صفحه از 100