پژوهشی در شیوه حدیث‌گزاری تفسیر پرتوی از قرآن - صفحه 129

الرّضاع الّا ما انبت اللّحم (و الدّم) و شدّ العظم‏؛ از منشأ شیر حرمت نمی‏آید، مگر آن قدر که گوشت (و خون) را برویاند و استخوان را سخت کند. و شاخص آن، شیر دادن یک روز و یک شب پی در پی یا پانزده (و به قولی ده) بار خوراندن شیر کامل بی فاصله غذای دیگر، و دیگر شرایط و موازینی است که در فقه اسلامی به تفصیل بیان شده است.1

او در این‌جا برای تفصیل و تبیین حکمی فقهی از روایات بهره‌ می‌گیرد، اما چنان که خواهد آمد، مأخذی برای حدیث ذکر نمی‌کند و به ذکر عبارت «حدیث نبوی» اکتفا می‌کند. او گاهی به ذکر این‌که حدیثی فقهی را مجمع ‌البیان ذکر کرده است، اکتفا می‌کند:

مجمع به اسناد عیاشی ... از جعفر بن محمّد، از پدرش که علی علیه السلام می‏گفت: ربیبه‏هایی بر شما حرام‌اند که با مادران آنها آمیزش کرده باشید؛ چه در حجور شما باشند یا نباشند و امهات (أُمَّهاتُ نِسائِکُمْ) مبهمات‌اند، با دختران آنها آمیزش کرده باشید، یا نه.۲

وی ذیل آیات آغازین سوره عبس و در بحث تعیین عابس از سخن مجمع‌ البیان و اقوال منقول از سید مرتضی و شیخ طوسی بهره‌ می‌گیرد و اضافه می‌کند:

شیخ طبرسی در کتاب تفسیر جمع الجوامع _ که با همه اختصار، جامع‌ترین و کامل‌ترین تفسیر سابقین است و بعد از مجمع البیان و الکافی الشافی آن را نگاشته _ در تفسیر این سوره همان نظر عموم مفسرین را _ که مقصود رسول اکرم است _ آورده و نظر مخالفی ذکر نکرده است.۳

ب. التفات او به جانب اجتماعی در امر حدیث‌گزاری

تفسیر پرتوی از قرآن، تفسیری با صبغه عصری و اجتماعی است. صبغه عصری و اجتماعی در تفسیر قرآن، در پی تبیین‌ رابطه قرآن کریم با سرنوشت فرد و اجتماع است. در این روش، فرو رفتن مفرط در مباحث خشک، تکراری و محدودکننده‌‌، جای خود را به استنطاق قرآن کریم در قضایای مربوط به فرد و جامعه، سیاست، اقتصاد و سرنوشت انسان در این دنیای بزرگ و پیچیده ‌می‌دهد.۴

1.. پرتوی از قرآن، ج۶، ص۱۳۵.

2.. همان، ص۱۳۶.

3.. همان، ص۱۲۳.

4.. التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، ج۲، ص۴۵۲.

صفحه از 144