سبب روی‌آوری خود به نهج البلاغه را گرفتاری‌های جامعه اسلامی و اوضاع سیاه جامعه زمان خود از یک‌سو و نارسایی‌های بحث‌های احکام و فروع فقهی عنوان می‌کند که در مجامع و محافل دینی تدریس می‌شده است. از این رو، او گمشده خود را در قرآن و نهج البلاغه می‌یابد و روی‌آوری به این دو منبع مهم را بر خود و برای خدمت به دین، فرضی عینی می‌یابد.۱
او در دهه بیست شمسی _ که کشور ایران و نظام آموزش و چاپ و نشر آن در آتش حرمان و نارسایی‌های فراوان می‌سوزد _ به نگارش در باره نهج البلاغه دست می‌زند۲ و از سخن حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در نوشته‌ها و خطابه‌های خود بهره می‌برد.۳
با توجه به سخنرانی‌هایی که از او باقی مانده، میزان بهره‌گیری از نهج البلاغه در گفتارهای آن عالم قرآنی و نیز سطح علمی و استدلالی بهره‌گیری او از این کتاب محل توجه است.۴
تفسیر پرتوی از قرآن از تفاسیری است که به درج سخنان حضرت امیر به نقل از نهج البلاغه به تناسب آیات اهتمام نشان می‌دهد. او جدا از نقل‌هایی که به طور مستقیم و حسب مناسبت از نهج البلاغه دارد؛ گاهی متن تفسیر و بیان خود را ترجمه پاره‌ای از نهج البلاغه با بیانی که با متن تفسیر دارای تناسب است، به‌گونه‌‌ای که ممکن است در نظر اول برای خواننده نیز روشن نباشد، قرار می‌دهد و سپس در پانوشت اشاره می‌کند که این سخن را از نهج البلاغه گرفته است.۵
وی گاهی نیز از لحن لسان نهج البلاغه برای بیان مقصود خود بهره می‌برد و گاهی نیز بی‌میل نیست که گاهی با‌تناسبی هر چند دور، به سراغ سخن نهج البلاغه برود و آن‌چه را در نهج البلاغه حایز ارتباطی بخشی و قسمتی (و نه ارتباطی مستقیم) با سخن قرآن می‌یابد، در متن تفسیر خود ذکر کند؛ چنان که وی ذیل آیه 23 سوره نساء _ که در باره «تحریم ربائب» است _ واژه قرآنی «ربائب» را با واژه «ربیب» در نهج البلاغه مورد توجه قرار می‌دهد و به
1.. ر.ک: تنبیه الامه و تنزیه المله، مقدمه سید محمود طالقانی، ص۴- ۶.
2.. ر.ک: مناره‌ای در کویر، ص۱۹۰-۱۹۲. اصل این مقاله در نشریه آیین اسلام، سال ۵، شماره ۱۶، ۲۲ رمضان ۱۳۶۷، ۸ مرداد ۱۳۲۷ آمده است.
3.. ر.ک: اسلام و مالکیت در مقایسه با نظام‌های اقتصادی غرب، ص۲۱۷؛ درس‌هایی از قرآن، ص۱۷۹.
4.. نمونه‌ها را ر.ک: خطبه‌های نماز، ص۳۸؛ تببین رسالت برای قیام به قسط، ص۲۲، ۴۰، ۵۰؛ و نیز: مناره‌ای در کویر، مجموعه مقالات آیت‌الله طالقانی، ص۹۸، ۲۳۷.
5.. ر.ک: پرتوی از قرآن، ج۱، ص۱۳۸.
