در بیابانهای عدن، در پی شتر گمشدهاش میگشت که ناگهان خود را در آن شهر دید ... و از جواهرات آن با خود برداشت. این داستان شایع شد تا به گوش معاویه رسیده، او را خواست و کعب الاحبار را نیز خواست تا پرده از این راز بردارد! کعب گفت: این همان بنای شداد و «إِرَمَ ذاتِ الْعِمادِ» است که خداوند در کتاب خود توصیفش نموده، و مانندش آفریده نشده. آن گاه داستان شدید و شداد را به تفصیل برای معاویه گفت. این داستان اسرائیلی و ابن قلابه و کعب و وهب، همان سزاوار مجلس آرایی دستگاه معاویه است، نه آیات قرآن حکیم.1
تأملاتی در شیوه حدیثگزاری پرتو
کوششهای طالقانی برای همگان روشن است. با این همه او نیز به سان همگان از هرگونه خطا و نقصی بری نبود. برخی از نقدهایی که میتوان به روش تفسیری او وارد کرد، به قرار ذیل است:
نوع نگاه به قرائات مختلف قرآن
بنا بر سخن امام صادق علیه السلام قرآن کریم سخن واحدی است که از سوی خدای واحد نازل شده و اختلاف از سوی قاریان قرآن کریم پدید آمده است.۲ امیرالمؤمنین و دیگر ائمه علیهم السلام که پس از رسول اکرم صلی الله علیه وآله تا پایان عمر مبارک حضرت امام حسن عسکری علیه السلام دویست و پنجاه سال در جامعه اسلامی حضور داشتهاند، قرآن کریم را به قرائات گوناگون نخواندند. آری، در قول و فعل رسول اکرم صلی الله علیه وآله بهخصوص در اوایل تنزیل وحی، نوعی تسهیل و تیسیر نسبت به امر قرائت و تعلّم قرآن کریم وجود داشته است و پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله آن تیسیر را در مورد لهجهها به کار گرفتند تا بلال حبشی، صهیب رومی، سلمان فارسی، عرب مکه و مدینه و طائف و بادیه و نقاط دیگر بتوانند قرآن کریم را حسب استطاعت و با لهجه خود به آسانی بخوانند و پیامبر صلی الله علیه وآله که از این اختلافها مطلع میشدند، بر آنان سختگیری نمیکردند.۳ با این همه، تسهیلِ نبوی بیحساب و ضابطه نیز نبود. پیامبر صلی الله علیه وآله اصحاب را از جدال با یکدیگر در این زمینه نهی فرمودند، بلکه از این که اصحاب با یکدیگر بر سر قرائات
1.. همان، ج۴، ص۵۷.
2.. «إن القرآن واحد نزل من عند واحد، و لکن الاختلاف یجیء من قبل الرواة» (أصول الکافی، ج۱، ص۶۳۰، کتاب فضل القرآن، باب النوادر، ح۱۲).
3.. ر.ک: الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۸.