اعتبارسنجی روایات جمع و تدوین قرآن کریم در زمان ابوبکر و عمر

سهراب مروتی^۱

فرشته دارابی^۲

چکیده

مسأله جمع و تدوین قرآن کریم و اصول حاکم بر آن، از مسائل مهّم علوم قرآنی و اسلامی است. به این موضوع از نظرگاه‌های مختلف نگریسته شده است. این مسأله در همه ادوار تاریخی، محققان و اندیشمندان اسلامی و حتی در قرن معاصر مستشرقین را به تکاپو در این رابطه وادار نموده است. افق نگاه در این پژوهش، تکیه بر روایات‌ جمع قرآن در زمان خلیفه اول و دوم دارد؛ بر این اساس که این روایت‌ها را از جوامع روایی، به ویژه اهل سنت گرد آورده و با استناد به شواهد و قراین مستند بین فریقین و علی‌الخصوص اهل سنت به تحلیل و اعتبار سنجی این روایت‌ها پرداخته است.

این پژوهش با شیوه کتابخانه‌ای _ اسنادی به استخراج احادیث جمع آوری قرآن در زمان خلفای اول و دوم از منابع اصلی حدیثی اهل سنت پرداخته و سپس با روش توصیفی تحلیلی، با استفاده از ابزارهای نقد حدیث درصدد نقد و اعتبار سنجی این روایت‌ها است. دستاورد این پژوهش این است که جمع‌آوری قرآن در زمان رسول خدا صلی الله علیه وآله صورت گرفته و روایت‌های جمع آوری به دست خلفا پذیرفتنی نیست.

کلید واژه‌ها: جمع قرآن، عصر نبوی، دوران خلفا، نقد متنی روایات، مصاحف.

مقدمه

هر مسلمانی علاقه‌مند است که با تاریخ کتاب دینی خود آشنا گردد و از لا به لای مدارک موجود، میزان اهتمام مسلمانان صدر اسلام را به این کتاب مقدس به دست آورد؛ زیرا قرآن کریم، معتبرترین منبع اسلامی و از جنبه‌های گوناگون، کتابی بی‌همتا است؛ به گونه که