هستند و به احتمال زیاد منشأ فرقه‌ای و کلامی دارد که از قرن دوم به بعد آغاز شد. برای روشن‌تر شدن بحث، به قراین مستحکم دیگری _ که در ذیل آورده می‌شوند _ می‌پردازیم:
ب) شواهد قرآنی
بدون تردید، عرضه به قرآن و به عبارت روشن‌تر، مخالفت با قرآن کریم، معتبرترین معیاری است که می‌توان برای بازشناخت روایات صحیح از سقیم مورد استفاده قرار داد. در این قسمت، با جست و جو در آیات قرآن و مفاهیم آنها به دنبال شواهد باید گشت تا مضمون روایات جمع قرآن در زمان ابوبکر و عمر با آنان سنجیده شود.
آیات و شواهد قرآنی را در این زمینه را می‌توان چند دسته طبقه‌بندی نمود که عبارت‌اند از:
ابزارهای نگارش در قرآن کریم
با استناد به آیات، ابزارهای متداول نگارش در زمان رسول صلی الله علیه وآله عبارت‌اند از:
الف. قرطاس: به معنای کاغذ است؛۱ به عنوان نمونه در آیه شریفه:
«وَ لَوْ نَزَّلْنَا عَلَیْکَ کِتَابًا فی قِرْطَاسٍ فَلَمَسُوهُ بِأَیْدِیهِمْ لَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُواْ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُّبِین»؛۲
و اگر مکتوبی، نوشته بر کاغذ، بر تو نازل میکردیم و آنان، آن را با دست‌های خود لمس میکردند، قطعاً کافران میگفتند: این [چیزی] جز سحر آشکار نیست.
ب. قلم: به‌صورت مفرد و جمع یعنی اقلام در چهار مورد در قرآن به‌کار رفته است؛۳ به عنوان نمونه آیه شریفه:
«الَّذی عَلَّمَ بِالْقَلَم»؛۴
همان کس که به وسیله قلم آموخت.
طبق آیه شریفه خدای تعالی قرائت و یا کتابت را به وسیله قلم بیاموخت،۵ و یا به
1.. المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۶۶.
2.. سوره انعام، آیه۷.
3.. برای مطالعه بیشتر به آیات ذیل مراجعه شود: سوره قلم، آیه۱؛ سوره لقمان، آیه۲۷؛ سوره آل عمران، آیه۴۴؛ سوره علق، آیه۴.
4.. سوره علق، آیه۴.
5.. المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲۰، ص۵۴۹.
