اعتبارسنجی روایات جمع و تدوین قرآن کریم در زمان ابوبکر و عمر - صفحه 165

کاری را بیهوده انجام نمی‏دهد، قرآن کریم را به عنوان کتاب جامع دین و شریعت اسلام برای هدفی نازل کرده است و آن، این است که بشر از زمان نزول تا قیامت، برنامه‏ زندگی خود را بر اساس آن تنظیم کند و زمینه سعادت ابدی را برای خویش فراهم سازند.

ب. به اقتضای حکمت پروردگار و تحقق هدف مذکور باید قرآن کریم، بدون هر گونه کاستی یا زیادتی در همه اعصار، نسل اندر نسل در اختیار مردم قرار گیرد و این جز با تدبیرهای لازم خداوند و پیامبر صلی الله علیه وآله در جمع و پیشگیری از تحریف نمی‏تواند باشد.۱ خداوند تعالی، خود به مقتضای حکمتش چنین اشاره کرده است:

«لَّا یَأْتِیهِ الْبَاطِلُ مِن بَینْ‏ِ یَدَیْهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِیلٌ مِّنْ حَکِیمٍ حَمِید»؛۲

از پیش روی آن و از پشت سرش باطل به سویش نمی‏آید وحی [نامه‏] ای است از حکیمی ستوده [صفات‏].

آیه شریفه مبیّن این حقیقت است که چون قرآن کریم از ناحیه خدای حکیم نازل شده، رسول اکرم صلی الله علیه وآله ، گذشته از آن که مشمول هدایت و تدبیر الهی است، خود مدبّری یگانه است و می‏داند که قرآن کریم باید تا قیامت، بدون هر گونه کاستی یا زیادتی باقی بماند؛ زیرا بعد از او پیامبری دیگر نخواهد آمد. بنا بر این، ضروری است که برای حفظ قرآن کریم تدبیری درست بیاندیشد. او بهتر از هر سیاستمداری می‏دانست که در آن اوضاع و احوال سیاسی که منافقان، مشرکان، دولت‌های بزرگ و پیروانی از ادیان دیگر می‏خواستند، به هر صورت ممکن قرآن کریم را _ که اساس اسلام است _ از بین ببرند و می‏فهمید که پراکنده گذاشتن آن، زمینه مناسبی برای دشمنان اسلام است که با تحریف قرآن اعتبار و حجیّت آن را مخدوش سازند.

پاسخ به شبهات

1. برخی گفته‏اند که جمع‏آوری و نظم و ترتیب قرآن کریم، موضوعی تاریخی است و با دلیل عقلی اثبات نمی‏شود.۳

در پاسخ می‏گوییم: اولاً، جمع‏آوری قرآن کریم، فقط یک موضوع تاریخی نیست؛ زیرا مسائلی از قبیل توقیفی بودن ترتیب آیات و سور، حجیت و اعتبار قرآن کریم، حکمت و تدبیر

1.. کاوشی در تاریخ جمع قرآن‏، ص۶۷ - ۶۸.

2.. سوره فصلت، آیه ۴۲.

3.. التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص۲۸۵.

صفحه از 173