اعتبارسنجی الصحیفة السجادیة - صفحه 38

(3) محمّد بن احمد بن شهریار (زنده در 516ق)؛ ابو عبد الله محمّد بن احمد بن شهریار، فقیه و کتاب‌شناس قرن ششم هجری، از شاگردان شیخ طوسی و داماد وی بود. شیخ طوسی در زمان خود، مسؤولیت کتابخانه را به خاندان علمی آل شهریار سپرد و تا پایان قرن ششم، آل شهریار، متصدّی امور کتابخانه بودند.۱ بهاء اشرف در سال 516ق، صحیفه را از او شنیده است. در سلسله احادیث، از او با عنوان امین و خازن۲ یاد شده است که بیان‌گر امانت‌داری و کتاب‌شناسی وی است. فهرست‌نگارِ خبیر، منتجب الدین، از او با عنوان فقیه صالح یاد کرده است.۳

(4) ابو منصور محمّد بن احمد بن عبدالعزیز عُکبَری معدّل (م 472ق)؛ ابو منصور معدّل، از شاگردان سیّد مرتضی۴ و از مشایخ خطیب بغدادی بود.۵ ابن اثیر۶ و خطیب بغدادی او را صدوق معرفی کرده‌اند.

لقب معدّل بیان‌گر جایگاه اجتماعی و ویژگی شخصیّتی اوست؛ زیرا معدّل به کسی می‌گفتند که نزد همگان به عدالت وصف می‌شده است و قاضی شهر و یا خلیفه هرگاه عدالت شهود برایشان محرز نمی‌شد، به گفته معدّل مبنی بر عدالت شهود، اعتماد می‌کردند.۷

(5) ابو المفضل محمّد بن عبد الله بن المطلب الشیبانی (297 _ 387ق)؛ کوفی الاصل بود و سراسر عمرش را در سفرهای حدیثی گذراند۸ و از مشایخ زیادی حدیث شنید. اساتید زیاد وی سبب شد تا ابو الفرج قنانی، از استادان نجاشی، کتاب معجم الرجال أبی المفضل را در باره استادان او نگاشت.

کتاب‌های فراوانی را برای شیبانی نام برده‌اند؛ از آن جمله کتاب‌های المزار، فرائض، الولادات الطیّبة،۹ مزار امیر المؤمنین، مزار الحسین، کتاب الدعاء، کتاب من روی حدیث

1.. ریاض العلماء، ج۶، ص۲۲.

2.. المزار، ص۱۳۶؛ التحصین، ص۵۹۵.

3.. الفهرست، منتجب الدین، ص۱۱۲، ش۴۲۰.

4.. خاتمة المستدرک، ج۳، ص۴۹۰.

5.. تاریخ بغداد او مدینة السلام، ج۳، ص۲۳۹. خطیب، تاریخ تولد او را ۴۸۲ق، ذکر کرده است که به نظر می‌رسد تصحیف باشد و تاریخ تولد وی ۳۸۴ق، است و تاریخ وفات ۴۷۲ق.

6.. الکامل فی التاریخ، ج۱۰، ص۱۱۷.

7.. تنقیح المقال، ج۱، ص۲۱۸؛ معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، ص۱۶۵.

8.. رجال النجاشی، ص۳۹۶، ش ۱۰۵۹.

9.. فهرست الطوسی، ص۴۰۱، ش۶۱۱.

صفحه از 56